منظور از جلب ثالث در الزام به تنظیم سند

به موجب ماده ۱۳۵ قانون آئین دادرسی مدنی هر زمانی که اصحاب دعوا جلب شخص ثالثی را لازم بدانند، می توانند تا پایان جلسه اول دادرسی جهات و دلایل خود را اظهار کرده و ظرف سه روز پس از جلسه با تقدیم دادخواست از دادگاهی که به دعوای الزام به تنظیم سند رسیدگی می نماید درخواست جلب او را نمایند، فرقی نمی کند که دعوا در مرحله بدوی رسیدگی باشد یا در مرحله تجدیدنظر باشد. بدین معنا که شخصی که ثالثی را جلب میکند حتما باید یکی از طرفین دعوای الزام به تنظیم سند رسمی باشد و حتما طرفین دعوای الزام به تنطیم سند رسمی باید حین رسیدگی شخص ثالث را به دادرسی جلب نمایند و زمانی که جلسه اول رسیدگی عملا تمام شده است چنین حقی برای طرفین متصور نمی باشد.

جلب شخص ثالث 

اقامه دعوا از جانب یکی از اصحاب دعوا علیه شخص ثالث را جلب ثالث می‌گوییم. برای مثال فرض کنید که شخصی با سند عادی ملکی را به دیگری بفروشد و خریدار علیه فروشنده دادخواست الزام به تنظیم سند رسمی بدهد ولی معلوم شود که سند ملک به نام فروشنده نیست و فروشنده نیز خود ملک را با مبایعه نامه عادی خریداری کرده است. در این حالت خواهان ممکن است نسبت به شخصی که سند به نام او است اقدام به جلب ثالث کند، زیرا نهایتاً سند رسمی باید توسط او تنظیم شود. طرفی که ثالث را جلب می‌نماید جالب و ثالثی که به دادرسی جلب می‌شود، مجلوب ثالث گفته می‌شود. شخصی که جلب ثالث شده است چون خوانده است تمام مقررات خوانده درباره او جاری می‌شود به عنوان مثال می‌تواند دعوای متقابل طرح نماید یا اظهار ایرادات نماید یا به بهای خواسته اعتراض کند و یا به رای صادره درخواست تجدید نظرخواهی و واخواهی و اعاده دادرسی نماید.

مقاطع جلب ثالث

سوال آن است که جلب ثالث تا چه مقطعی از دادرسی امکان‌پذیر است توجه داشته باشید؛

۱- در مراحل بدوی و تجدید نظر:

* هر یک از اصحاب دعوا که جلب شخص ثالثی را لازم بداند می‌تواند نهایتاً تا پایان جلسه اول دادرسی جهات و دلایل خود را اظهار کرده و نهایتاً ظرف سه روز پس از جلسه اول دادخواست جلب ثالث را تقدیم کند. این مهلت آخرین موعد تقدیم دادخواست جلب ثالث است، قبل از آن نیز می‌توان دادخواست جلب ثالث داد . برای مثال متقاضی جلب ثالث می‌تواند قبل از تشکیل جلسه اول دادرسی دادخواست جلب ثالث را تقدیم کند.

* دادگاه تجدید نظر مکلف به تشکیل جلسه دادرسی نیست، بنابراین بهتر است که شخصی که قصد جلب ثالث در مرحله تجدید نظر را دارد برای تقدیم دادخواست جلب ثالث خود منتظر جلسه اول دادرسی مرحله تجدید نظر نماند.

۲- در مرحله واخواهی : بستگی به آن دارد که واخواه اقدام به جلب ثالث کند یا واخوانده بدین نحو که

* جلب ثالث از جانب واخواه : باید دادخواست جلب ثالث و دادخواست واخواهی را با هم و به صورت توأمان تقدیم دادگاه کند.

* جلب ثالث از جانب واخوانده : در این حالت مهلت واخوانده برای جلب ثالث مانند همان است که در مرحله بدوی و تجدید نظر بیان شد‌. یعنی واخوانده باید نهایتاً تا پایان جلسه اول دادرسی جهات و دلایل خود را اظهار کرده و نهایتاً ظرف سه روز پس از جلسه اول دادخواست جلب ثالث را تقدیم کند.

رسیدگی توأمان به دعوای اصلی و جلب ثالث و ورود شخص ثالث به چه معنی است؟

 در خصوص رسیدگی توأمان به این دو دعوا باید توجه داشت که: 

۱- در صورتی این دو دعوا مورد رسیدگی توأمان قرار می‌گیرد که حداقل یکی از این دو شرط نسبت به آنها موجود باشد.

* هر دو دعوا ناشی از یک منشا باشد:  یعنی سبب هر دو یک عمل حقوقی یا یک واقعه حقوقی باشد.

* بین آنها ارتباط کامل باشد:  یعنی اتخاذ تصمیم در یکی در دیگری موثر باشد.

۲- اگر هیچ یک از دو شرط فوق برقرار نباشد دادگاه دو دعوا را از هم جدا کرده و در صورت صلاحیت جداگانه به آنها رسیدگی می‌کند.

۳- اگر دادگاه احراز کند که جلب ثالث به منظور تبانی یا تاخیر در رسیدگی است، می‌تواند آن را از دعوای اصلی جدا کرده و در صورت صلاحیت به صورت جداگانه رسیدگی کند. البته توجه داشته باشید اگر چنین شرطی در خصوص دعوای ورود ثالث برقرار باشد دادگاه باید دعوای ورود ثالث را از دعوای اصلی جدا کند اما اگر چنین شرطی درباره دعوای جلب ثالث وجود داشته باشد دادگاه می‌تواند آن را از دعوای اصلی جدا کند.

۴- پس از وصول دادخواست جلب ثالث دادخواست جلب ثالث و ضمائم آن به سایر اصحاب دعوای اصلی و نیز به مجلوب ثالث ابلاغ می‌شود تا در جلسه دادرسی دعوای اصلی دعوای جلب ثالث نیز مورد رسیدگی قرار گیرد.

دادخواست ورود شخص ثالث چه ویژگی دارد؟

ورود ثالث به معنای اقامه دعوا از جانب شخصی خارج از دادرسی علیه تمام یا برخی از اصحاب دعوای اصلی است. طرح این دعوا دارای تشریفات زیر است.

۱- نیاز به تقدیم به دادخواست دارد.

۲- دادخواست ورود ثالث و منضمات آن باید به تعداد خواهان‌ها و خواندگان دعوای اصلی به علاوه یک نسخه باشد.

۳- تقدیم این دادخواست محدود به زمان خاصی نیست و تا قبل از ختم دادرسی امکان‌پذیر است.

۴- به شخص ثالثی که اقدام به طرح دعوای ورود ثالث کرده است وارد ثالث می‌گوییم.

شرایط شکلی دادخواست ورود ثالث:

* ورود ثالث اصلی : باید به طرفیت تمام اصحاب دعوای اصلی خواهان‌ها و خواندگان دعوای اصلی طرح شود چرا که وارد ثالث برای خود مستقلاً حق قائل است.

* ورود ثالث تبعی : از آنجا که ورود ثالث تبعی برای تقویت موضع یکی از اصحاب دعوا است باید به طرفیت طرف دیگر طرح شود از همین رو لازم نیست که نام شخصی که وارد ثالث برای تقویت موضع او وارد شده به عنوان خوانده درج شود. البته برخی از ماده ۱۳۱ قانون آیین دادرسی مدنی که تعداد نسخ دادخواست ورود ثالث را به تعداد اصحاب دعوا دانسته است، نتیجه گرفته‌اند که حتی در ورود ثالث تبعی باید تمام اصحاب دعوای اصلی به عنوان خوانده دعوا واقع شود.

در چه مواردی دادخواست ورود شخص ثالث از رسیدگی اصلی جدا می‌شود؟

۱- در صورتی این دو دعوا مورد رسیدگی توأمان قرار می‌گیرد که رسیدگی به دعوای اصلی منوط به رسیدگی به دعوای ورود ثالث باشد. یعنی نتیجه دعوای ورود ثالث در دعوای اصلی موثر باشد در غیر این صورت دادگاه دو دعوا را از هم جدا کرده و در صورت صلاحیت جداگانه به آنها رسیدگی می‌کند.

۲- اگر دادگاه احراز کند که ورود ثالث به منظور تبانی یا تاخیر در رسیدگی است، آن را از دعوای اصلی جدا کرده و در صورت صلاحیت به صورت جداگانه رسیدگی می‌کند.

۳- پس از وصول دادخواست ورود ثالث وقت رسیدگی به دعوای اصلی به وارد ثالث نیز ابلاغ می‌شود. از طرف دیگر دادخواست ورود ثالث و ضمائم آن به همه اطراف دعوای اصلی ابلاغ می‌شود تا در جلسه دادرسی دعوای اصلی دعوای ورود ثالث نیز مورد رسیدگی قرار گیرد.

۴- پس از ابلاغ وقت دادرسی دعوای اصلی به وارد ثالث و ابلاغ دادخواست ورود ثالث به اصحاب دعوا،  اگر از زمان ابلاغ دادخواست ورود ثالث تا جلسه دادرسی مهلت کافی یعنی حداقل ۵ روز نباشد و اصحاب دعوا نیز به دلیل عدم رعایت حداقل فاصله زمانی حاضر به دفاع نباشد وقت دادرسی دیگری تعیین و ابلاغ می‌شود.

آیا می‌توان علیه خوانده دعوا با شخصی که باید خوانده باشد دعوای جلب شخص ثالث را مطرح کرد؟

صرفاً نام مجلوب ثالث به عنوان خوانده دعوای جلب ثالث درج می‌شود البته باید نسخ دادخواست علاوه بر مجلوب ثالث به تعداد اصحاب دعوای اصلی نیز باشد تا دادخواست جلب ثالث به ایشان نیز ابلاغ شود زیرا باید ایشان نیز از جلب ثالث و تاثیر آن در دادرسی مطلع شوند.

شخص ثالث بعد از جلب نسبت به دعوای مطروحه خوانده محسوب شده و تمام آثار خوانده نسبت به او جاری است به عنوان مثال:

۱- می‌تواند علیه شخصی که او را جلب نموده دعوای متقابل طرح کند.

۲- می‌تواند اقدام به اظهار انواع ایرادات کند.

۳- می‌تواند نسبت به رای صادره درخواست تجدید نظر فرجام یا اعاده دادرسی کند یا در صورت غیابی بودن رای صادره علیه او نسبت به آن وا خواهی کند.

۴- با توجه به بند فوق نمی‌تواند به رای صادره در دعوای اصلی اعتراض ثالث کند.

آیا محکوم علیه غیابی می‌تواند دادخواست جلب شخص ثالث را بدهد؟

بستگی به آن دارد که با خواه اقدام به جلب ثالث کند یا با خوانده بدین نحو که: 

جلب ثالث از جانب واخواه: واخواه یا محکوم علیه غیابی باید دادخواست جلب ثالث و دادخواست واخواهی را با هم و به صورت توأمان تقدیم دادگاه کند.

جلب ثالث از جانب واخوانده: در این حالت واخوانده برای جلب ثالث مانند همان است که در مرحله بدوی و تجدید نظر بیان شد یعنی واخوانده باید نهایتاً تا پایان جلسه اول دادرسی جهات و دلایل خود را اظهار کرده و نهایتاً ظرف سه روز پس از جلسه اول دادخواست جلب ثالث را تقدیم نماید.

وکیل شخص ثالث چه خدماتی ارائه میدهد؟

ممکن است در مرحله بدوی دعوای جلب ثالث با یکی از قرارهای قاطع دعوا مانند قرار رد دعوا یا رد دادخواست مواجه شود.

در این حالت وکیل جلب شخص ثالث می‌تواند اقدامات زیر را صورت دهد.

۱- وکیل جلب شخص ثالث می‌تواند ضمن برطرف کردن ایرادی که موجب صدور قرار مزبور شده مجدداً دادخواست جلب ثالث را به همان دادگاه بدوی تقدیم کند.

۲- وکیل جلب شخص ثالث می‌تواند در مرحله تجدید نظر مجدداً دادخواست جلب ثالث را تقدیم کند.

۳- وکیل جلب شخص ثالث می‌تواند از قرار صادره همراه با رای صادره در خصوص اصل دعوا تجدید نظرخواهی کند اگر دادگاه تجدید نظر قرار صادرا را نقض کند دعوای جلب ثالث با دعوای اصلی به صورت یکجا و توأمان رسیدگی خواهد شد توجه داشته باشید که قرار رد دعوای جلب ثالث بر خلاف قرار رد دعوای ورود ثالث به طور مستقل قابل تجدید نظر نیست.

به عبارت دیگر قابلیت تجدید نظر خواهی از قرار صادر دعوای جلب ثالث تابع قابلیت تجدید نظرخواهی از دعوای اصلی است.