انحصار وراثت و تقسیم تَرَکه
گواهی انحصار وراثت | مدت اعتبار گواهی انحصار وراثت
گواهی انحصار وراثت چیست؟ مدت اعتبار گواهی انحصار وراثت چقدر است؟ برای انحصار وراثت کجا مراجعه کنیم؟ در ادامه با تمامی این مطالب آشنا خواهید شد. به این منظور در ادامه با ما همراه باشید.
وکیل خوب برای انحصار وراثت | وکیل پایه یک دادگستری انحصار وراثت
وکیل خوب برای انحصار وراثت کیست؟ وکیل پایه یک دادگستری انحصار وراثت چه کمکی به ما در تسریع روند کارهایمان می‌کند؟
سهم الارث جنین
آیا جنین از اموال متوفی ارث می برد؟ حمل در لغت به معنای نوزادی است که در شکم مادر باشد. قانونگذار در قانون مدنی بار‌ها از این کلمه استفاده کرده، اما غالب حقوقدانان معاصر در کلام خود، به‌جای حمل، از کلمه جنین، که مترادف آن است، استفاده می‌کنند. به حکم ماده ۹۵۷ قانون مدنی، جنین به شرط اینکه زنده متولد شود، از حقوق مدنی برخوردار می‌شود بنابراین می‌توان گفت: جنین نیز دارای نوعی شخصیت است و می‌تواند صاحب حق باشد که مهمترین این حقوق عبارتند از: حق حیات، حق ارث بردن، حق هدیه گرفتن و این حق که مالی به نفع جنین وقف یا وصیت شود. از دیدگاه قانون مدنی، برای اینکه جنین از اموال متوفی ارث ببرد، وجود دو شرط ضروری است: ۱- نطفه جنین در زمان فوت مورّث منعقد بوده باشد: به این دلیل که اگر تاریخ انعقاد نطفه، پس از مرگ مورّث باشد، می‌توان گفت که جنین در زمان مرگ وی، موجود نبوده است. به استناد ماده ۸۷۷ قانون مدنی، در صورتی که در مورد وجود این شرط، بین ورثه اختلافی پیدا شود، امارات قانونی که برای اثبات نسب مقرر است، ملاک عمل خواهد بود؛ بدین توضیح که، ارث بردن جنین مشروط بر این است که فاصله زمانی بین مرگ مورّث و تولد نوزاد بیش از ۱۰ ماه نباشد. قانونگذار این امارات را در مواد ۱۱۵۸ و ۱۱۵۹ قانون مدنی ذکر کرده است. ۲- جنین زنده متولد شود، اگرچه فوراً پس از تولد بمیرد: به استناد ماده ۸۷۶ قانون مدنی، اگر در هنگام به‌دنیا آمدن نوزاد، در زنده متولد شدن آن شک شود، یعنی ندانیم که جنین، مرده به‌دنیا آمده یا اینکه زنده به دنیا آمده و لحظه‌ای بعد، مرده است و دلیلی هم برای اثبات این امر وجود نداشته باشد، مسأله ارث بردن وی منتفی خواهد بود. ماده ۸۷۸ قانون مدنی:« هر گاه در حین موت مورث حملی باشد که اگر قابل وراثت متولد شود مانع از ارث تمام یا بعضی از وراث دیگر می‌گردد تقسیم ارث به‌عمل نمی‌آید تا حال او معلوم شود و اگر حمل مانع از ارث هیچ یک از سایر وراث نباشد و آنها بخواهند ترکه را تقسیم کنند باید برای حمل حصه‌ای که مساوی حصه دو پسر از همان طبقه باشد کنار گذارند و حصه هر یک از وراث مراعا است تا حال حمل معلوم شود.»
آیا فرزند خوانده ارث می برد؟
آیا فرزند خوانده ارث می برد؟ انحصار ورثه و سهم الارث فرزند خوانده برای آن که افراد از یکدیگر ارث ببرند باید یکی از ۳ نوع رابطه‌ی (خونی، نسبی، زوجیت) در میان آنها وجود داشته باشد. در صورت نبود هیچ یک از روابط بالا، امکان به ارث بردن افراد دیگر بسیار کم است. بنابراین در رابطه وضعیت سهم الارث فرزند خوانده می‌توان گفت که طبق قوانین ایران، سهم الارث فرزند خوانده، در حالت عادی جنبه ی قانونی ندارد و معنای خاصی ندارد، مگر آن که سرپرستان قانونی فرد خودشان با اراده‌ی شخصیشان قبل از فوت، در وصیت خود ذکر کنند که فرزند خوانده آنان نیز ارث ببرد و میزان آن را هم مشخص کند. اگر با موضوع تقسیم ارث روبرو شده باشید، به خوبی می دانید که اولین قدم بعد از مرگ فردی، گرفتن برگه ی انحصار وراثت توسط ورثه است. اصولاً در این میان، فرزند خوانده جایگاه قانونی در میان ورثه نخواهد داشت حتی اگر نام او به عنوان فرزند در شناسنامه شخصی که سرپرستی قانونی او را بر عهده گرفته باشد، ثبت شده باشد. به عنوان یک قاعده ی کلی می توان گفت که فرزند خوانده از سرپرست خود ارث نخواهد برد، مگر آنکه سرپرست قبل از مرگش از راه‌های قانونی برای انتقال مال و اموالی به او استفاده کند. حتی اگر اسم فرزند خوانده در شناسنامه شخصی که او را به فرزند خواندگی پذیرفته وارد شده باشد باز هم از ارث محروم است و در گواهی انحصار وراثت فرزند خوانده جایگاهی ندارد البته باید گفت که به استناد قانون سرپرست نیز از فرزندخوانده خود ارث نخواهد برد و این یک رابطه دو سوی است. راه های تعلق اموال به فرزند خوانده ۱. بیع : سرپرست در زمان حیات، مال یا اموالی به نام فرزند خوانده منتقل کند. ۲. وصیت : در وصیت نامه ذکر کند که اموال به تملک فرزند خوانده در آید. یعنی اینکه وصیت کنند بعد از فوت آنها اموال به فرزند خوانده تعلق بگیرد. ۳. صلح : فرزند خوانده ارث نمی برد، اما سرپرستان او می توانند به عنوان صلح مالی به او واگذار کنند. ۴. هبه : هبه به معنای بخشش است با این تعریف که کسی مالی را مجانی به دیگری بدهد یکی از راه ها هبه است که پدرخوانده و یا مادرخوانده یکی از اموال خویش را به کودک خود هبه کنند.
محرومیت از ارث
محرومیت از ارث تقسیم ارث طبق ماده ۸۳۷ قانون مدنی: محروم کردن از ارث در وصیت نافذ و معتبر نیست. همچنین ماده ۸۴۳ نیز به متوفی فقط امکان وصیت در مورد یکسوم از مال خود را داده است. در حقیقت، وصیت‌کننده حق دارد به میزان یکسوم از اموال خود را وصیت کند و وصیت او نیز برای این میزان، صحیح و نافذ است و چنان‌چه نسبت به بیش‌تر از این میزان وصیت کند، صحیح بودن چنین وصیتی به اجازه سایر ورثه بستگی دارد. زیرا به استثنای یکسوم اموال، بقیه ترکه متعلق به ورثه است و شخص صاحب این اموال که همان وصیت‌کننده است، حق دخالت در آنها را ندارد و اموال مزبور به طور طبیعی در اختیار همه ورثه قرار می‌گیرد تا طبق ضوابط و مقررات مربوط به ارث، میان آنها تقسیم شود. به محض اینکه فردی فوت کند روال تقسیم ارث به جریان می افتند و اموالش به وراث او می‌رسد و دیگر دخل و تصرفی در آن ندارد و اگر کسی بخواهد در مورد اموالش بعد از مرگ تصمیمی بگیرد، فقط در صورتی‌که وصیت کند می‌تواند تعیین تکلیف کند. ولی تکلیف پدر و مادری که قصد دارند همه اموال خود را تنها به یکی از فرزندان بدهند یا یکی از فرزندان را از ارث محروم کنند، چیست؟
انحصار وراثت ایرانیانِ مقیم خارج از کشور
اخذ گواهی انحصار وراثت ایرانیانِ مقیم خارج از کشور طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران افراد ایرانی در هر کشور دیگری که زندگی کنند از نظر احوال شخصیه باید طبق قوانین ایران پیش بروند. احوال شخصیه به امور مربوط به ازدواج ، طلاق، فرزند خواندگی، ارث و وصیت گفته می شود. پس هر موردی که شامل این امور می شود باید طبق قوانین ایران اجرا شود. از آنجایی که ارث جزء احوال شخصیه هست پس مراحل آن باید با قوانین ایران پیش رود. فرقی نمی کند که کدام یکی از طرفین پرونده ساکن خارج از کشور باشند. متوفی(شخصی که فوت شده) و یا وارث (شخصی که ارث به او می رسد) می توانند هر دو حتی در خارج زا کشور باشند. اما اموال و دارایی های شخص متوفی در صورتی که در ایران باشد، بر اساس قانون جمهوری اسلامی ایران تقسیم و به وراث منتقل می شود. اخذ گواهی انحصار وراثت ایرانیان مقیم خارج از کشور در صلاحیت کدام دادگاه است؟ اگر تبعه خارجی مقیم ایران در داخل یا خارج از ایران فوت کند، حصر وراثت اموال منقول و غیر منقول وی در داخل ایران در صلاحیت دادگاه ایران می‌باشد. بر اساس ماده 355 قانون امور حسبی، رسیدگی به دعاوی مربوط به ترکه اتباع خارجی در صلاحیت دادگاه ایران است. اما صدور گواهی حصر وراثت تبعه خارجی، توسط دادگاه حوزه آخرین محل اقامت متوفی انجام می‌شود. ممکن است متوفی مقیم ایران نباشد اما اموال و دارایی‌هایی در داخل ایران داشته باشد. در این صورت صلاحیت رسیدگی با دادگاهی است که آخرین محل زندگی متوفی در ایران در حوزه آن واقع شده باشد.
اخذ گواهی انحصار وراثت توسط طلبکار
چگونگی اخذ گواهی انحصار وراثت توسط طلبکار (غیرورثه) انحصار وراثت ذینفع در مواردی مطرح می‌شود که شخصی غیر از وراث از ماترک متوفی ادعای سهم خواهی کند. پس از فوت متوفی ماترک وی مطابق قانون بین ورثه تقسیم می‌گردد. اما به جز ورثه، اشخاص ذینفع نظیر طلبکار و وصی نیز می‌توانند درخواست حصر وراثت کنند. شخص طلبکار برای وصول طلب خود از ماترک متوفی سهم خواهی می‌کند. وصی نیز شخصی است که به موجب وصیت‌نامه متوفی مأمور به انجام وصیت است و احتمالاً لازم است به ماترک دسترسی داشته باشد. ذینفعان با ارائه مدارک می‌توانند دادخواست خود را به شورای حل اختلاف ارائه کنند. به عنوان مثال طلبکار می‌بایست اسناد طلب، و وصی باید وصیت‌نامه متوفی را ارائه کند. در این نوشتار به نحوه گرفتن گواهی انحصار وراثت توسط ذی نفع می‌پردازیم. نکته کاربردی که باید بدانیم این است که لزوماً یکی از ورثه نباید درخواست صدور گواهی حصر وراثت کند. قانون حصر وراثت چنین است که اگر شخصی نفعی در گواهی مذکور هم دارد می تواند با اثبات آن دادخواست حصر وراثت متوفی را به شورا تقدیم کند. مثلاً فرض کنید شما چکی از شخصی دارید که فوت شده است بدیهی است که بایستی بر علیه وراث اقامه دعوی کنید و وراث هم به هر دلیل انحصار وراثت نکرده اند و یا شما (طلبکار) به آن دسترسی ندارد. در اینجا صاحب و دارنده چک می تواند تقاضای صدور انصار وراثت متوفی صاحب چک را کند. مراحل انحصار وراثت توسط طلبکارمتوفی در ابتدا شخص ذینفع می‌بایست برای دریافت استشهادیه محضری اقدام کند. استشهادیه محضری فرمی است که در آن 3 نفر شاهد، نام و تعداد وراث را در دفتر اسناد رسمی تأیید نموده و امضا می‌کنند. برای این منظور، شخص ذینفع می‌بایست فرم استشهادیه محضری را با امضای 3 شاهد تکمیل نموده و سردفتر آن را گواهی نماید. در مرحله بعد، متقاضی باید به دفاتر خدمات قضایی مراجعه نماید. ذینفع در دفتر الکترونیک خدمات قضایی با ارائه مدارک لازم، فرم دادخواست صدور گواهی حصر وراثت را تکمیل می‌کند. با انجام این مراحل، صدور گواهی به شورای حل اختلاف ارجاع داده می‌شود.
انحصار وراثت املاک قولنامه ای
انحصار وراثت املاک قولنامه ای در ابتدا جهت دریافت گواهی انحصار وراثت لازم است تا به شوراهای حل اختلاف مراجعه کرده و مراحل لازم جهت دریافت گواهی انحصار وراثت را طی نمود. برای انجام دادن انحصار وراثت املاک قولنامه ای لازم است که الزام فروشنده به تنظیم سند رسمی از سوی ورثه به دادگاه تحویل داده شود. پس از این کار سند رسمی صادر شده و املاک به میزان سهم الارث وراث در بین شان تقسیم خواهد شد. در واقع تا زمانی که سند رسمی صادر نگردد اجازه تقسیم ملک به وراث از طرف دادگاه داده نمی شود. برای صدور سند رسمی باید هزینه های مربوط به شهرداری و هزینه های مربوط به ثبت سند در دفاتر اسناد رسمی به طور کامل پرداخت گردد تا بتوان سند رسمی را صادر کرد. در انحصار وراثت املاک قولنامه ای تعداد وراثی که از این ملک سهم می برند توسط دادگاه مشخص خواهد شد و فقط نزدیکان متوفی و افرادی که در وصیت نامه نام برده شده اند از این ارث سهم می برند. نحوه ارزش‌گذاری املاک قولنامه‌ای ارزش‌گذاری املاک مسکونی بدون سند بر اساس ارزش معاملاتی انجام می‌شود. ارزش معاملاتی املاک به صورت سالانه توسط کمیسیون تقویم املاک برای مناطق مختلف شهر تعیین می‌شود. ارزش معاملاتی ملک بدون سند به مراتب از ارزش واقعی آن کمتر است. بنابراین مالیات مربوط به املاک مسکونی بدون سند مقدار زیادی نخواهد شد. اما املاک تجاری و اداری بدون سند طبق نظر کارشناس سازمان امور مالیاتی و بر اساس قیمت واقعی در تاریخ روز تعیین می‌شود. بنابراین مالیات مغازه و املاک اداری بدون سند مبلغ قابل توجهی خواهد شد مراحل پرداخت مالیات بر ارث املاک بدون سند وراث برای فروش ملک ابتدا باید انحصار وراثت کنند. در گواهی حصر وراثت میزان سهم‌الارث هر یک از وراث مشخص می‌شود. همچنین اگر شخصی به واسطه وجود وصیت‌نامه ذینفع باشد، در گواهی حصر ورثه نام و سهم وی تعیین خواهد شد. اما توجه داشته باشید که برای صدور گواهی انحصار وراثت ابتدا باید جریمه‌های ملک پرداخت شود تا برای آن سند صادر شود. صدور گواهی حصر وراثت بدون وجود سند امکان پذیر نیست. وراث پس از این مرحله با پرداخت مالیات، مفاصاحساب مالیات بر ارث دریافت می‌کنند. سپس با مراجعه به دفاتر اسناد رسمی و ضمیمه کردن گواهی حصر وراثت و مفاصاحساب مالیات بر ارث درخواست صدور سند تک برگی به نام وراث می‌کنند. بعد از صدور سند تک برگی به نام ورثه توسط سازمان ثبت، امکان فروش ملک برای وراث فراهم می‌شود. جریمه مالیات بر ارث با توجه به قانون سابق وراثی که مورث آنها، قبل از تاریخ اول فروردین ۱۳۹۵ فوت کرده‌اند، موظف هستند ظرف حداکثر شش ماه از تاریخ فوت شخص، به اداره امور مالیاتی محل اقامت شخص فوت شده، مراجعه کنند. البته در صورتی که شخص فوت شده، خارج از ایران اقامت داشته است، وراث می‌توانند به اداره کل امور مالیاتی شمیرانات مراجعه و در نتیجه اظهارنامه مالیات بر ارث را به این مرجع تقدیم کنند. در صورتی که وراث، در موعد تعیین شده، به اداره مالیات مراجعه نکنند و در نتیجه مهلت شش ماهه به پایان برسد، دولت، معادل ۱۰ درصد مالیات در نظر گرفته شده را به عنوان جریمه مالیات بر ارث ، از وراث دریافت می‌کند. با این وجود، ممکن است وراث بعد از گذشت شش ماه، همچنان برای پرداخت مالیات بر ارث حاضر نشوند. قانون گذار، برای این دسته از متخلفان نیز، تدابیری را در نظر گرفته است. در واقع اگر وراث بعد از این مهلت قانونی، به اداره امور مالیاتی مراجعه نکنند، به ازای هر ماه تاخیر در پرداخت، معادل ۲/۵ درصد مالیات، به عنوان جریمه مالیات بر ارث ، از وراث دریافت می‌شود. بنابراین شایسته است وراث، هر چه سریع‌تر، برای پرداخت مالیات‌های تعیین شده، اقدام کنند.
جرائم انحصار وراثت
مجازات های مربوط به عدم اعلام فوت یا اعلام خلاف واقع و شهادت دروغین در خصوص فوت درمورد صدور گواهی انحصار وراثت خلاف واقع باید گفت متاسفانه بعضی از وراث برای از بین بردن حق سایر ورثه اقدام به اخذ گواهی انحصار وراثت بدون عنوان این موضوع که متوفی ورثه و یا وراث دیگری هم دارد، می کند. با این قصد و نیت که اموال متوفی را صرفا به نام خود زده که البته در این خصوص باید گفت ضمن اینکه امکان اصلاح و صدور مجدد گواهی انحصار وراثت با ذکر اسامی تمامی وراث وجود داشته و در حقیقت گواهی انحصار وراثت قبلی ملغی اثر می گردد، عمل ورثه متخلف جرم بوده و قانونگذار در این خصوص به شدت سختگیری نموده و فی الواقع عمل ورثه متخلف در اینجا مصداقی از جرم کلاهبرداری می باشد. افرادی که در اخد گواهی انحصار وراثت تقلب نمایند ، کلاهبردار محسوب میشوند و علاوه بر جبران خسارت زیان دیده به مجازات حبس محکوم خواهد شد . مفهوم تقلب در اینجا یعنی حذف یک یا چند وارث توسط سایر وراث هنگام اخد انحصار وراثت و عدم اعلام کلیه اسامی ورا قانونی به مرجع صدور گواهی . درقوانین موضوعه به لحاظ اهمیت عدم صدور گواهی های تصدیق انحصار وراثت کذب وخلاف واقع ، قانونگذاربه ترتیب مقرر درمواد 9 و 10 قانون تصدیق انحصار وراثت مصوب 1309، عقوبت جزائی ناشی از اقدامات مجرمانه در جریان تحصیل گواهی های حصر وراثت غیر قانونی وبرخلاف حقیقت را این چنین بیان نموده است :
