انحصار وراثت و تقسیم تَرَکه
انحصار وراثت پسر مجرد
یکی از ابتدایی ترین اقدامات لازم برای گرفتن انحصار وراثت پسر مجرد بعد از فوت، اخذ گواهی فوت و تنظیم استشهادیه که در دفتر اسناد رسمی توسط سه نفر شهود گواهی شده باشد. هر یک از وراث قانونی یا ذی نفع بعنوان مثال طلبکار یا وصی میتوانند درخواست انحصار وراثت پسر مجرد را به شورای حل اختلافی که متوفی در آن حوزه ساکن بوده است را تقدیم نمایند. در انحصار وراثت پسر مجرد اصولا ورثه پدر و مادر متوفی می باشند، مگر اینکه در زمان فوت فرزند خود هیچکدام در قید حیات نبوده، که انحصار وراثت پسر مجرد توسط طبقه دوم که خواهر و برادرهای پسر مجرد (متوفی) هستند اخذ می گردد.
کاربرد گواهی انحصار وراثت
با توجه به اینکه هر شخص ممکن است دارایی و دیونی داشته باشد، کاربرد گواهی انحصار وراثت بعد از فوت مشخص می شود، با فوت اشخاص تمام ترکه اعم از اموال و دارایی ها، دیون متوفی، قهرا به ورثه قانونی منتقل میگردد، اما این انتقال به خودی خود صورت نمی گیرد و کاربرد گواهی انحصار وراثت در زمان انتقال اموال این است که ورثه قانونی متوفی چه کسانی هستند و به چه میزان به آنها ارث میرسد. گواهی انحصار وراثت کاربرد های دیگری نیز دارد ، بعنوان مثال در تحریر ترکه ، پرداخت مالیات بر ارث اموالی که از متوفی بجا مانده جهت نقل و انتقال، یا تقسیم ترکه و هر اقدام قضایی و اداری مربوط به ماترک، گواهی انحصار وراثت کاربرد داشته و حتما گواهی مزبور باید اخذ گردد.
انحصار وراثت برای مستمری
با فوت شخص دارایی و دیون متوفی به ورثه منتقل میگردد، ولی این انتقال به خودی خود انجام نمی شود، و در گام اول وراث باید ذی نفع بودن خود را در مراجع اداری و قضایی به اثبات برسانند، یکی از پرکاربرد ترین اقدامات بعد از فوت، انحصار وراثت برای مستمری میباشد، که به چه اشخاصی تعلق میگیرد. هریک از وراث میتوانند از شورای حل اختلاف آخرین محلی که متوفی ساکن آنجا بوده است، درخواست گواهی انحصار وراثت برای مستمری را بنماید. که با مدارک شناسایی کل ورثه و متوفی و گواهی فوت و استشهادیه ای که در دفتر اسناد رسمی توسط سه شاهد گواهی شده است، درخواست صدور گواهی انحصار وراثت برای مستمری را می نمایند.
آیا سهم الارث پسر و دختر مساوی شده است؟
قانون مدنی کشور ما در خصوص ارث کاملا تعیین تکلیف نموده است و این مشکل را که آیا سهم الارث پسر ودختر مساوی شده است یا خیر را مشخص نموده است، در ادامه مطلب به توضیح این سوال که سهم الارث پسر و دختر مساوی شده است یا خیر می پردازیم؛ همانطور که عرض کردیم مطابق قانون مدنی موجبات ارث سبب و نسب است، و طبق گواهی انحصار وراثت مشخص میشوند که به چه میزان به وراث ارث میرسد، طبق ماده ۹۰۷ قانون مدنی اگر فرزند تنها باشد، چه پسر باشد چه دختر باشد تمام ارث به او می رسد ، اگر فرزندان تمام دختر یا تمام پسر باشند ارث به مساوی تقسیم می شود، اگر اولاد متعدد باشند هم پسرو هم دختر باشند، پسر دو برابر دختر ارث می برد.
آیا برای انحصار وراثت باید وکالت داد؟
مسلما هر حقی که توسط شخص قابل مطالبه باشد توسط وکیل نیز قابل مطالبه خواهد بود، و بهتر است روند رسیدگی که دارای پیچ و خم قضایی می باشد را به وکیلی که در زمینه ارث تخصص دارد واگذار کرد، بعضا اشخاص در خصوص انحصار وراثت خود اقدامات قضایی را شروع نموده و بر اساس بی تجربگی در این زمینه روند طولانی و پر زحمتی را پیش رو خواهند داشت، و حتی به کرار پیش آمده است که ورثه کلی هزینه هم متقبل شده اند و در آخر به این نتیجه رسیده اند که برای انحصار وراثت باید وکالت داد. باید توجه داشت اگر ورثه خارج از کشور هستند و به فردی داخل ایرانوکالت مدنی داده اند، حتما باید به وکیل دادگستری وکالت داد و خود شخص صلاحیت طرح هیچ نوع دعوایی در مراجع قضایی ندارد.
آیا انحصار وراثت محدودیت زمانی دارد
در توضیح به این مطلب اشاره کنیم که این مورد فقط بستگی به خود وراث دارد و هیچ نوع محدودیت زمانی در این مورد وجود ندارد ، زمانی که شخص متوفی، دارایی و بدهی ودیونی دارد معمولا ورثه یا ذی نفعان در صدد گرفتن گواهی انحصار وراثت می باشند، وبرای هر نوع نقل وانتقالی جهت انتقال یا اداره اموال متوفی و هر نوع دخل و تصرفی نیاز به برگه حصر وراثت می باشد. در خصوص دیر اقدام کردن نسبت به صدور گواهی مزبور قانون ضمانت اجرایی در نظر نگرفته است، تنها موردیکه وجود دارد متوفیانی هستند که قبل از سال ۹۵ فوت شده اند که حتما باید گواهی مالیات بر ارث آنها ضمیمه مدارک انحصار وراثت گردد، در این مورد خاص کسانی که از تاریخ فوت متوفی مالیات بر ارث پرداخت ننموده اند، جریمه تعلق خواهد گرفت که از سال ۹۵ به بعد جریمه مالیات بر ارث حذف شد.
نحوه انحصار وراثت پدر
برای درخواست گواهی انحصار وراثت ابتدا باید در شورای حل اختلاف محل سکونت متوفی دادخواست انحصاروراثت به ثبت برسد، و با در دست داشتن مدارک شناسایی متوفی و گواهی فوت و مدارک شناسایی سایر ورثه به شعبه تعیین شده مراجعه شود و رسیدگی آغاز می شود، در نحوه انحصاروراثت پدر ممکن است سایر ورثه حاضر به همکاری نباشند یا مدارک ایشان در دسترس نباشد، در این مورد هم مشکلی به وجود نمی آید و می توان از شعبه رسیدگی کننده ، استعلام از اداره ثبت احوال را درخواست نمود، در اینصورت حدودا ۱۰ الی ۲۰ روز به زمان صدور گواهی انحصاروراثت اضافه می شود. و بعد از تکمیل مدارک در انحصاروراثت نامحدود(اموال متوفی بیشتر از ۵۰ میلیون باشد) یک آگهی یک ماهه منتشر می شود و بعد از انقضای یک ماه مذکور اگر اعتراضی در این خصوص وجود نداشته باشد، گواهی صادر و به فرد ابلاغ می شود. اما در گواهی انحصار وراثت محدود( اموال متوفی کمتر از ۵۰ میلیون باشد) آگهی یکماهه وجود ندارد و درصورت تکمیل مدارک ظرف ۷ تا ۱۰ روز گواهی انحصاروراثت صادر می شود.
از کجا بفهمیم انحصار وراثت شده ؟
هریک از ورثه با مدارک شناسایی خود یا ذی نفع با مدارک که نشان دهنده ذی نفع بودن او است به شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه متوفی ( محل سکونت ) مراجعه نموده و از قسمت دبیرخانه شورای حل اختلاف با نام و کدملی متوفی درخواست نمایند که آیا انحصار وراثت انجام شده است یا خیر و در صورتی که گواهی قبلا صادر شده باشد با مراجعه به شعبه مربوطه وراث می توانند یک نسخه برابر با اصل گواهی انحصار وراثت را دریافت نمایند. در غیر اینصورت اگر ذی نفع یا هریک از ورثه از محل سکونت متوفی اطلاعی نداشته باشند ، می توانند با مراجعه به اداره دارایی و مالیات نیز با ارائه کد ملی متوفی استعلام بگیرند که آیا برای متوفی پرونده مالیات بر ارث تشکیل شده است یا خیر ، اگر پرونده ای در اداره مالیات تشکیل شده بود درخواست دهند که نسخه ای از انحصار وراثت را اخذ نمایند.
انحصاروراثت زن فوت شده
با مرگ شخص ، مالکیت اموال و دارایی متوفی قهرا به ورثه منتقل میشود. اما این انتقال به خودی خود صورت نمیگیرد و تشریفات خاص خود را دارد ، که اولین اقدام آن گرفتن گواهی انحصاروراثت و تعیین اشخاصی که از متوفی ارث میبرند و میزان سهم الارث آنها مشخص میشود. با عنایت به قوانین مربوط به ارث ، وراث به سه طبقه تقسیم میشوند ، که در صورت نبودن ورثه در هر طبقه ، ارث به طبقه بعدی میرسد ، در مورد زن و شوهر باید عنوان کنیم که در کنار هر سه طبقه ارث خود را میبرند ، و چیزی مانع آن نمیشود ، لازم به ذکر است اگر متوفی فرزند داشته باشد سهم الارث زن یا شوهر متوفی به نصف کاهش پیدا میکند. انحصاروراثت زن هیچ تفاوتی با مرد ندارد و در صورت فوت باید ، با ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک یا ثبت دادخواست در شورای حل اختلاف آخرین محل سکونت متوفی اقدام به شروع پروسه انحصاروراثت نمود.
