بخش اول ـ کلیات

اصطلاحات و اختصارات به کار رفته در این آیین‌نامه به شرح زیر است:

الف ـ سازمان: سازمان زندان‌ ‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور؛

ب ـ مؤسسه کیفری: که در این آیین‌نـامه به اختصار «مؤسسه» نامیده می‌شود، واحدی زیرمجموعه سازمان است که متهم یا محکوم به دستور مرجع قضایی یا قانونی صلاحیت‌دار، بازداشت و یا برای تحمل محکومیت حبس با هدف اصلاح و تربیت و بازسازگاری اجتماعی در آن‌جا نگهداری می‌شود که انواع آن عبارت است از: زندان‌ ­های بسته، نیمه­باز، مرکز حرفه­آموزی و اشتغال یا زندان‌ باز، بازداشتگاه، اردوگاه کاردرمانی و کانون اصلاح و تربیت اطفال و نوجوانان، ؛

۱ـ زندان‌ بسته: زندان‌ محصور با برج‌های دیده‏بانی که دارای دو پوسته یا حصار داخلی و خارجی و برخوردار از شرایط و ضوابط امنیتی و حفاظتی کامل است. در این نوع از زندان‌ ، خوابگاه، هواخوری، مکان فرهنگی، آموزشی و کارگاه‌های حرفه آموزی و اشتغال، همگی در پوسته داخلی قرار دارد؛

۲ـ زندان‌ نیمه­ باز: مکان محصوری است با حفاظت مناسب در حد فاصل حصار داخلی و خارجی زندان‌ بسته، که در آن­جا محکومان، در زمان معین و تحت نظارت مامور مراقب مسلح، به کار گمارده می‌شوند و پس از خاتمه کار، مجدداً به خوابگاه­ گروهی یا اختصاصی بازگشت داده می‌شوند. این نوع زندان‌ ، بخشی از کارگاه‌های صنعتی، خدماتی، کشاورزی و عمرانی درون یا محوطه زندان‌ بسته را نیز شامل می‌شود؛

۳ـ بازداشتگاه: محل نگهداری موقت متهم تحت قرار تامین کیفری که با دستور کتبی مقام قضایی یا قانونی صلاحیت‌دار، به آنجا معرفی شده و تحت مدیریت یا نظارت سازمان است و شامل بازداشتگاه‌های عمومی، امنیتی، انتظامی یا نظامی می‌باشد؛

۴ـ اردوگاه کاردرمانی: محلی است برای نگهداری، اصلاح و تربیت محکومان جرایم مواد مخدر و روانگردان که در اجرای ماده ۴۲ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر(مصوب۱۳۸۹)، تشکیل می‌شود؛

۵ ـ کانون: کانون اصلاح و تربیت اطفال و نوجوانان، مرکز اقدامات تامینی و تربیتی، برای نگهداری متهمان و محکومانی است که سن آن‌ها در زمان ارتکاب جرم تا هجده سال تمام شمسی می‌باشد؛

۶ ـ مرکز حرفه­آموزی و اشتغال یا زندان‌ باز: یکی از اقسام ندامتگاه عمومی است که محکومان به موجب رای دادگاه و یا با تصویب شورای طبقه‌بندی، با سپردن تامین مناسب، محکومیت خود را در آن‌جا با حرفه آموزی یا اشتغال به‌کار در حوزه‌های صنعتی، خدماتی و کشاورزی می‌گذرانند. این اماکن بدون مامور مراقب مسلح بوده و محکومان پس از اتمام ساعت کار، برای استراحت به خوابگاه گروهی درون ندامتگاه و یا بیرون از آن، که تحت نظارت سازمان می‌باشد، باز می­گردند؛

پ ـ ندامتگاه عمومی: مکان نگهداری عموم محکومان به تحمل حبس و دیگر الزامات قانونی(شامل زندان‌ بسته، نیمه‌باز و مرکز حرفه‌آموزی) به جز مواردی که فرد باید در دیگر انواع مؤسسه های کیفری مانند اردوگاه کاردرمانی و کانون نگهداری شود.

ت ـ اندرزگاه: هر ندامتگاه، اردوگاه و بازداشتگاه، بر اساس ظرفیت اسمی آن، متشکل از یک یا چند اندرزگاه است که حسب مورد، زندان‌ یان یا متهمان، در آن نگهداری و طبقه‌بندی می‌شوند؛

ث ـ قاضی اجرا: قاضی اجرای احکام کیفری یا هر مقام قضایی که وظیفه وی را انجام می‌دهد؛

ج ـ زندان‌ ی: محکومی که به دستور مرجع قضایی یا قانونی صلاحیت‌دار، در یکی از انواع مؤسسه‌های کیفری، نگهداری می‌شود.

چ ـ مددجو: متهم یا محکوم دارای سن کم ­ تر از هجده سال تمام شمسی در زمان ارتکاب جرم که مطابق قانون و این آیین‌نامه باید در کانون نگهداری شود؛

ح ـ حالت خطرناک: وضعیت متهم یا محکومی است که پیشینه، ویژگی‌های روانشناختی، شخصیتی و رفتاری وی و ماهیت جرم یا جرائم ارتکابی یا کیفیت ارتکاب آن، او را در مظان ارتکاب جرایم خشن یا مهم در آینده قرار می‌دهد. تشخیص این امر به عهده شورای طبقه‌بندی است. (مصادیق جرایم خشن و مهم، مطابق با تعاریف مذکور در ماده یک دستورالعمل اجرائی کنترل مجرمان حرفه‌ای و سابقه‌دار مصوب ۲۶/۰۴/ ۱۳۹۷ می‌باشد.)

خ ـ پرونده وضعیت: پرونده‌ای است، متشکل از مجموعه اطلاعات مربوط به متهم بازداشتی ، زندان‌ ی و یا مددجو که مشتمل بر بخش­های اجرای احکام، شخصیت، سلامت و مددکاری اجتماعی می‌باشد؛

د ـ پرونده رفتاری: پرونده‌ای است برای ثبت مجموعه اطلاعات مربوط به رفتارها و سوابق عملکردی متهم یا محکوم در طول مدت بازداشت یا حبس، از حیث انجام تکالیف و مشارکت در برنامه‌های اصلاح و تربیت مؤسسه؛

ذ ـ پرونده نظارتی: پرونده‌ای است جهت ثبت درخواست‌های زندان‌ یان از قاضی اجرا (ناظر زندان‌ ) و همچنین ثبت پاسخ‌ها و تصمیمات اتخاذی مربوط و مدیریت مواعد و ارفاق‌های قانونی، که با مسؤولیت قاضی اجرا تشکیل و تکمیل می‌شود؛

ر ـ طبقه‌بندی: تفکیک انواع مؤسسه‌های­ کیفری بر اساس جنس، سن، پیشینه کیفری، نوع اتهام متهمان و زندان‌ یان، میزان مجازات آن­ها، ظرفیت پذیرش مؤسسه‌ها و نیازمندی­های هر استان و همچنین تقسیم‌بندی زندان‌ یان در مؤسسه‌های­ کیفری بر مبنای منشاء یا علت اصلی ارتکاب جرم (مانند بیکاری، اعتیاد، اختلالات روانی و عادت) و با لحاظ پیشینه کیفری، وجود حالت خطرناک، شخصیت و پیشنهاد سامانه سجازا بر اساس نمره اعتباری حاصل از آخرین وضعیت رفتاری آن­ها، با هدف صیانت از شرایط جسمی و روانی آنان و تامین مقدمات لازم برای اجرای برنامه‌های اصلاح و تربیت؛ مطابق با مصوبات و سیاست­های ابلاغی شورای مرکزی طبقه‌بندی؛

ز ـ نمره اعتباری: نمره‌ای است که به هر زندان‌ ی متناسب با انجام تکالیف و نتایج حاصله از شرکت در برنامه‌های اصلاحی و تربیتی تعلق می‌گیرد که موجب تعیین درجه اعتباری زندان‌ ی و بهره‌مندی وی از نهادهای ارفاقی از قبیل مرخصی، ملاقات حضوری، نظام نیمه آزادی، آزادی مشروط، تعلیق و آزادی تحت مراقبت الکترونیکی می‌شود.

ژ ـ امتیاز رفاهی: نوعی درآمد یا عائدی مجازی اختصاص یافته به محکوم در ازای اشتغال یا ارائه خدمات عام‌المنفعه و یا مشارکت در برنامه‌های اجرایی مؤسسه کیفری است که قابلیت هزینه کرد در موارد مشخص شده برای برخورداری از امور آموزشی، فرهنگی و رفاهی فوق‌العاده (بیشتر از حداقل سرانه­ها) در مؤسسه را دارد؛

س ـ سامانه سجازا: «سامانه جامع اطلاعات زندان‌ یان ایران»، سامانه‌ای است هوشمند با کمترین اعمال سلیقه شخصی، حاوی اطلاعات پرونده‌های وضعیت، رفتاری و نظارتی متهم یا محکوم، که طبقه‌بندی، برنامه اصلاح و تربیت، دریافت خدمات یا امور رفاهی درون زندان‌ ، مواعد قانونی، استفاده از ارفاق‌ها، اعمال محدودیت‌ها و تنبیهات و خدمات پس از خروج را برای هر یک از آنان در یک فرآیند مشخص از زمان ورود به مؤسسه تا یک سال پس از خروج، بررسی، تحلیل و به بخش‌های ذی‌ربط پیشنهاد می‌ ‎ دهد.

ش ـ انجمن: «انجمن حمایت از زندان‌ یان و خانواده‌‌های آنان» که مؤسسه‌ای است غیر انتفاعی تحت نظارت دفتر اقدامات حمایتی سازمان، در راستای حمایت مادی و معنوی از زندان‌ یان نیازمند و خانواده آنها؛

ص ـ مرکز مراقبت: «مرکز خدمات اجتماعی و مراقبت بعد از خروج» که به عنوان زیرمجموعه دفتر اقدامات حمایتی سازمان، ضمن نظارت بر انجمن و مددکاران اجتماعی، حمایت از زندان‌ یان آزاد شده واجد شرایط را بر عهده دارد؛

ض ـ بنیاد: «بنیاد تعاون زندان‌ یان»، مؤسسه‌ای است غیر انتفاعی و دارای شخصیت حقوقی مستقل که با هماهنگی رئیس سازمان در راستای حرفه آموزی و اشتغال، ایجاد خدمات فرهنگی، ورزشی و رفاهی زندان‌ یان،کمک به امرار معاش خانواده آنان و آزادی زندان‌ یان با تعیین اولویت‌‌ها توسط سازمان، در چارچوب مفاد اساسنامه خود فعالیت می‌نماید.

در اجرای تعالیم عالیه اسلام، اصول قانون اساسی و قوانین موضوعه جمهوری اسلامی ایران و موازین حقوق بشر اسلامی و حقوق شهروندی، برنامه‌ها و اقدامات سازمان، در ارتباط با کلیه بازداشت‌شدگان، زندان‌ یان، خانواده‌های آنان و کارکنان سازمان، مبتنی بر رعایت اصول زیر است:

الف ـ احترام به عزّت و کرامت انسانی و رعایت حقوق و آزادی‌های مشروع؛

ب ـ اتکا به تعلیم و تربیت دینی و ارائه الگوی سبک زندگی ایرانی اسلامی و تقویت روحیه خداپرستی، مهرورزی و ایثار؛

پ ـ تامین امنیت، عدالت و اعمال منصفانه رویه‌های انضباطی بر اساس ضوابط و مقررات؛

ت ـ ارتقاء سطح سلامت جسمی و روانی و توانمندی فردی و اجتماعی؛

ث ـ توجه به وضعیت و شرایط سنی، جنسیتی، شخصیتی و نیازهای عمومی و متعارف افراد؛

ج ـ برخورداری تمام افراد از حقوق عادلانه، بدون تبعیض ناروا و عاری از هر گونه انحصار و فساد و فارغ از نژاد، جنس، سن، زبان، مذهب، ملیت، قومیت، نسب، طبقه اجتماعی ، ثروت یا تمکن مالی و قدرت جسمی؛

چ ـ احترام به عقاید و حریم خصوصی اشخاص و حفظ محرمانگی اطلاعات؛

ح ـ شفافیت در امور و پاسخگویی در قبال مسؤولیت‌ها؛

خ ـ بنا نهادن امور بر پایه «احترام و محبت» به عنوان اولین حلقه زنجیره اصلاح و تربیت و اهتمام ویژه بر «حرفه آموزی و اشتغال» به عنوان حلقه ضروری زنجیره مذکور؛

د ـ حمایت از زندان‌ یان نیازمند و خانواده ایشان به منظور اصلاح و تربیت، جامعه‌پذیر شدن زندان‌ ی و بازگشت به زندگی شرافتمندانه؛

ذ ـ ارائه الگوهای رفتاری مثبت و سازنده از سوی کارکنان مؤسسه و انجام وظایف مطابق با موازین قانونی و اخلاق اسلامی و به روش حرفه‌ای، متعهدانه و منصفانه‌.

تاسیس، احداث و اداره کلیه مؤسسه‌‌های کیفری و تغییر محل آن از وظایف و اختیارات سازمان است. تشکیل زندان‌ و بازداشتگاه اختصاصی توسط مراجع قضایی، اجرایی، امنیتی، نظامی و انتظامی ممنوع است.

تبصره۱ـ تاسیس و اداره بازداشتگاه‌های عمومی و نظامی مطابق مقررات این آیین‌نامه و بازداشتگاه‌های انتظامی و امنیتی مطابق آیین‌نـامه‌های اختصاصی مربوط است و درموضوعاتی که آیین‌نامه‌های مذکور مسکوت است، مقررات این آیین‌نامه حاکم می‌باشد. تحت‌نظرگاه‌های ضابطان قضایی و بازداشتگاه‌های انضباطی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران از شمول این آیین‌نـامه خارج است.

تبصره۲ـ سازمان برنامه‌ریزی و اقدامات لازم را برای اعزام هیات‌های بازرسی (در سطوح معاونان سازمان، مدیران کل ستادی و استانی و مسؤولان واحد بازرسی زندان‌ ‌های هر استان) حداقل هر سه ماه یک‌بار از تمام بخش‌های بازداشتگاه‌های امنیتی، نظامی و انتظامی به عمل می‌آورد و نتایج حاصله از کل بازرسی‌های مربوط در سطح کشور را به رئیس قوه قضائیه گزارش نماید. مسؤولان بازداشتگاه‌های مذکور موظفند حداکثر همکاری لازم را جهت اجرای مقررات، انجام بازرسی، پاسخ سریع به استعلامات مسؤولان سازمان و مدیران کل زندان‌ ‌های سراسر کشور و همچنین ثبت فوری اطلاعات بازداشت شدگان در سامانه سجازا (با دسترسی محدود، صرفاً برای دادستان کل کشور، رئیس و معاون قضایی سازمان زندان‌ ‌ها، دادستان‌های مراکز استان و مدیران کل زندان‌ ‌ها) به عمل آورند. در غیر این صورت سازمان به قید فوریت ضمن انعکاس موضوع به رئیس قوه قضائیه و بالاترین مقام نهاد امنیتی، نظامی و یا انتظامی مربوط، حسب مورد نسبت به اعلام جرم علیه شخص یا اشخاص خاطی، تغییر مدیریت بازداشتگاه و یا تعطیلی آن مرکز اقدام نماید.

سازمان در سیاست ‌ گذاری ‌ ها و از جمله تدوین بخشنامه و دستورالعمل، مصالح مددجویان و زندان‌ یان ناتوان و نیازمند به حمایت بیشتر از قبیل زنان و افراد دارای سن کمتر از هجده سال تمام شمسی، بیمار و سالمند را مورد نظر قرار می‌دهد و همچنین باید بر اساس نظر کارشناسان فنی و با استفاده از تجارب دیگر کشورها و با هدف رعایت اصل بازدارندگی مجازات حبس، تفکیک و طبقه‌بندی زندان‌ یان، به حداقل رساندن تجمع زندان‌ یان در کنار یکدیگر، بهره‌گیری از نظام نیمه‌آزادی و آزادی تحت نظارت سامانه‌های الکترونیکی، حفظ بهداشت فردی و عمومی، رعایت نظم و انضباط و کنترل زندان‌ یان، الگوهای مناسبی را در امر ساخت و مدیریت مؤسسه‌‌های کیفری طراحی و اجرا کند.

سازمان در صورت تامین اعتبار از سوی دولت باید نسبت به باز مهندسی معماری مؤسسه‌‌های تابعه متناسب با ویژگی‌‌های هر زندان‌ ی و طبقه‌بندی آن‌ها، با اهداف اصلاح محکومان و توسعه حرفه آموزی، کار و اشتغال زندان‌ یان اقدام کند، به طوری که فضای آموزشی، فرهنگی، ورزشی و کارگاه‌‌های تولیدی نسبت به فضای خوابگاهی غلبه داشته باشد.

سازمان ضمن مشورت با صاحب نظران حوزوی و دانشگاهی، هر سه سال یک بار شاخص­ها و استانداردهای زندان‌ و زندان‌ ‌بانی مانند حداقل و حداکثر سرانه‌‌های اسکان، بهداشت و درمان، امور رفاهی و شاخص­های اشتغال، اصلاح و تربیت، ایمنی و امنیت را متناسب با اصول طبقه‌بندی در هر یک از انواع مؤسسه‌های تابعه تعریف، تعیین و جهت تصویب به رئیس قوه قضاییه ارائه می‌نماید.

اهمّ واحدهای مؤسسه کیفری به شرح زیر است:

الف ـ واحد امور قضایی: واحدی است مشتمل بر بخش­های پذیرش، تشخیص، اجرای احکام و مددکاری قضایی، به منظور پذیرش زندان‌ ی، تشکیل پرونده و ثبت اطلاعات اولیه، نظارت بر عملکرد سایر واحدها از حیث ثبت اطلاعات تخصصی و تکمیلی در بخشهای مختلف «پرونده وضعیت» اتخاذ تمهیدات لازم برای طبقه‌بندی و تفکیک زندان‌ یان مطابق با مصوبات شورای طبقه‌بندی، به‌روزرسانی اطلاعات مربوط به وضعیت قضایی، محاسبه مدت و تقویم محکومیت در پرونده اجرای احکام و سامانه سجازا، معاضدت قضایی و اجرای دستورها و آراء قضایی در مؤسسه؛

ب ـ واحد آمار و فناوری اطلاعات: به منظور پشتیبانی و اداره سامانه سجازا و نظارت فنی بر ثبت صحیح کلیه اطلاعات از جمله اطلاعات پرونده وضعیت، پرونده رفتاری، برنامه اصلاح و تربیت، امتیاز رفاهی، نمره اعتباری، شکایات و اعتراضات زندان‌ یان و همچنین آموزش کاربران، هوشمندسازی برنامه‌ها با استفاده از ابزارهای نوین، حفظ اطلاعات و تهیه آمار زندان‌ یان و انعکاس به موقع گزارش به رئیس مؤسسه و امکان برقراری ارتباط سامانه‌ای با دیگر مراجع ذی‌ربط؛

پ ـ واحد اصلاح و تربیت: به منظور اجرای برنامه‌های اصلاح وتربیت، مدیریت و برنامه ریزی در امور آموزشی، فرهنگی، تربیتی، مذهبی، هنری، ورزشی، حرفه­آموزی و اشتغال با هدف بازاجتماعی کردن، توانمندسازی زندان‌ یان و حمایت مادی و معنوی از زندان‌ یان نیازمند و خانواده­های آنان توسط مددکاران اجتماعی و همچنین مشارکت در تکمیل پرونده وضعیت و تهیه و به‌روزرسانی پرونده رفتاری؛

ت ـ واحد بهداشت و درمان: به منظور حفظ و تامین سلامت جسمی، روانی و نیازهای پزشکی و دارویی زندان‌ یان و همچنین نظارت بر بهداشت عمومی و فردی، بهداشت محیط، بهداشت حرفه‌ای و تغذیه و مشارکت در تکمیل پرونده وضعیت از حیث بخش‌‌های سلامت و شخصیت؛

ث ـ یگان حفاظت: به منظور تامین امنیت و حفاظت از مؤسسه و اعزام زندان‌ ی در حوزه قضایی مربوط و سایر امور محوله، براساس دستورالعمل تشکیل یگان‌‌های حفاظت در دستگاههای اجرایی (مصوب۱۴/۱۲/۱۳۹۶)؛

ج ـ واحد حفاظت و اطلاعات: به منظور جمع­آوری محرمانه اخبار و اطلاعات و بررسی گزارش­های دریافتی و نظارت بر رفتار کلیه کارکنان مؤسسه، برای تامین امنیت مؤسسه و تضمین اجرای مقررات و صیانت از شان و مسؤولیت کارکنان مؤسسه و گزارش جرایم و تخلفات کشف شده طبق ضوابط؛

چ ـ واحد ارزیابی عملکرد، بازرسی و پاسخگویی به شکایات: به منظور بازرسی و نظارت بر اجرای مقررات در تمام واحدها، ارزیابی عملکرد کارکنان مؤسسه و بررسی، پیگیری و پاسخگویی به شکایات و همچنین گزارش جرایم و تخلفات کشف شده به نحو مستدل و مستند، جهت انعکاس به مراجع قضایی و یا هیات رسیدگی به تخلفات اداری؛

تبصره ـ تاسیس واحدهای دیگری غیر از موارد مذکور در این ماده، از قبیل واحد مبارزه با مواد مخدر، واحد مشاوره و خدمات روانشناختی، واحد ترک اعتیاد (اعم از دولتی و غیر دولتی)، واحد مددکاری اجتماعی، واحد مددکاری قضایی و واحد اشتغال، متناسب با نیازها و در حدود امکانات، با تشخیص مدیرکل زندان‌ ‌های هر استان و تایید دفتر برنامه‌ریزی، نوسازی و تحول اداری در ستاد سازمان است.

به منظور ایجاد رویه واحد در تفکیک و تخصیص زندان‌ ‌های هر استان، برنامه‌ریزی و نظارت در امر طبقه‌بندی زندان‌ یان در چارچوب این آیین نامه، « شورای مرکزی طبقه‌بندی» با حضور دادستان کل کشور یا نماینده وی، رئیس سازمان، معاون قضایی، معاون اصلاح و تربیت و معاون توسعه مدیریت و منابع سازمان، تشکیل می­گردد. معاون اصلاح و تربیت سازمان به عنوان دبیر این شورا، برگزاری جلسات را حداقل برای هر سه ماه یک­بار هماهنگ می­نماید. هر یک از مدیران کل زندان‌ ‌های سراسر کشور به هنگام بررسی وضعیت طبقه‌بندی زندان‌ یان استان مربوط، با هماهنگی قبلی در جلسات شورا شرکت می­کنند.

تبصره ـ مصوبات این شورا برای اجرا، توسط دادستان کل کشور به دادستان­های سراسر کشور و توسط رئیس سازمان به مدیران کل زندان‌ ‌ها ابلاغ و در سامانه سجازا ثبت می‌شود.

در هر مؤسسه، «شورای طبقه‌بندی» با ترکیب زیر و با حضور قاضی اجرا تشکیل می‌شود:

الف ـ قاضی اجرا (قاضی ناظر زندان‌ ) به عنوان رئیس شورا؛

ب ـ رئیس مؤسسه یا یکی از معاونان وی؛

پ ـ مسؤول واحد امور قضایی مؤسسه یا یک نفر از مددکاران قضایی به عنوان دبیر شورا؛

ت ـ رئیس اندرزگاه مربوط؛

ث ـ مسؤول واحد اصلاح و تربیت یا واحد فرهنگی مؤسسه؛

ج ـ مسؤول واحد حفاظت و اطلاعات موسسه؛

چ ـ مسؤول واحد بهداشت و درمان و یا روان­شناس مؤسسه.

وظایف شورای طبقه‌بندی به شرح زیر است:

الف ـ اتخاذ تصمیمات کلی برای تفکیک و طبقه‌بندی برای متهمان و محکومان جدیدالورود، با رعایت مصوبات شورای مرکزی طبقه‌بندی و همچنین اتخاذ تصمیم موردی در خصوص مواردی که رئیس مؤسسه با پیشنهاد سامانه سجازا برای طبقه‌بندی مخالفت کرده و یا در مواردی که زندان‌ ی اعتراض نموده است ؛

ب ـ اتخاذ تمهیدات و تدابیر لازم برای اجرای سیاست­ها و دستورالعمل­های ابلاغی از سوی سازمان در خصوص سطح امور رفاهی و خصوصیات تفصیلی هر طبقه یا هر بخش از مؤسسه؛

پ ـ بررسی وضعیت زندان‌ یان دارای شرایط انتقال به انواع مؤسسه‌های کیفری؛

ت ـ بررسی درخواست‌های مرخصی زندان‌ یان؛

ث ـ بررسی درخواست‌های اشتغال یا عدم اشتغال در زندان‌ نیمه باز و همچنین در مراکز حرفه ­ آموزی و اشتغال یا خارج از مؤسسه که تحت نظارت سازمان است؛

ج ـ بررسی ادعای توبه متهمان بازداشتی بر اساس گزارش مشروح مددکار اجتماعی یا یکی از روحانیون به انتخاب رئیس مؤسسه و همچنین بررسی ادعای توبه محکومان، مبتنی بر درجه اعتباری زندان‌ ی و صدور گواهی مستدل مبنی بر تنبه زندان‌ ی و مقرون به صحت بودن ادعای توبه وی، برای ارائه به مرجع قضایی مربوط؛

چ ـ پیشنهاد و اظهار نظر نسبت به درخواست آزادی مشروط، تعلیق اجرای مجازات، عفو و تخفیف مجازات محکوم؛

ح ـ پیشنهاد تبدیل مجازات حبس به نظام نیمه­آزادی و یا آزادی تحت نظارت سامانه‌های الکترونیکی، موضوع مواد ۵۶، ۵۷ و ۶۲ قانون مجازات اسلامی و ماده ۵۵۳ قانون آیین دادرسی کیفری؛

تبصره۱ـ مصوبات این شورا با لحاظ پیشنهادهای سامانه سجازا و درجه اعتباری زندان‌ ی، مبتنی بر رای اکثریت است و در سامانه سجازا ثبت و به زندان‌ ی ابلاغ می‌شود. اجرای این مصوبات، در خصوص طبقه‌بندی، انتقال، اشتغال خارج از زندان‌ بسته و مرخصی زندان‌ یان، منوط به موافقت قاضی اجرا است و در سایر موارد، رئیس مؤسسه مراتب را به همراه صورتجلسه مصوبه، جهت اتخاذ تصمیم قضایی، به واحد اجرای احکام دادسرا یا مرجع قضایی ذی‌ربط گزارش می­نماید. صورتجلسات مذکور با درج تاریخ و بدون خط خوردگی تنظیم و امضاء کنندگان نام و نام خانوادگی، سمت و نظر خود را به صراحت اعلام می‌کنند.

تبصره۲ـ در صورتی که شورای طبقه‌بندی، درخواست طرح‌شده و یا پیشنهاد سامانه هوشمند سجازا را نپذیرفت، علت مخالفت را به طور کتبی و مستدل در سامانه مذکور و پرونده اجرای احکام ثبت می‌کند.

تبصره۳ـ سامانه براساس درصد پیشنهاد­هایی که توسط شورای طبقه‌بندی در هر مؤسسه  تایید نمی‌شود به صورت تصادفی درصدی از موارد عدم تایید را جهت تحلیل و بررسی به مدیرکل زندان‌ ‌های استان ارجاع می‌دهد و او نتایج این بررسی را جهت اخذ تصمیمات مقتضی به معاون قضایی سازمان و دادستان مرکز استان اعلام می‌کند.

در مؤسسه‌هایی که بیش از یک قاضی اجرا حضور دارد، انتخاب قاضی عضو شورا بر عهده دادستان شهرستان مربوط است. در ندامتگاه عمومی و مؤسسه‌هایی که از حوزه­های مختلف قضایی یک استان، زندان‌ ی می­پذیرد، حسب مورد یکی از معاونان دادستان مرکز استان یا قضات اجرا، توسط دادستان مرکز استان به عنوان سرپرست واحد نظارت و رئیس شورای طبقه‌بندی مؤسسه تعیین می‌شود و در خصوص کلیه امور مربوط به ارفاقات قانونی و درخواست‌های زندان‌ یان تمام حوزه‌‌ها اتخاذ تصمیم می‌نمایند. این امر مانع از نظارت دادستان­های حوزه­های قضایی مربوط به امور زندان‌ یان آن حوزه نیست.

 جلسات شورای طبقه‌بندی در مؤسسه‌های دارای بیش از پانصد زندان‌ ی حداقل دو روز در هفته و در مؤسسه‌های دارای کمتر از این تعداد زندان‌ ی، حداقل یک روز در هفته به دعوت دبیر شورا تشکیل می‌شود. در هر حال شورای طبقه‌بندی باید حداکثر ظرف یک­ماه حسب گزارش­های رسیده یا تقاضای زندان‌ یان، نسبت به هر یک از موضوعات مطرح، نفیاً یا اثباتاً تصمیم‌گیری مجدد نماید و باید نظر مکتوب و مستدل خود را به زندان‌ ی ابلاغ و در سامانه مذکور و پرونده اجرای احکام ثبت کند.

پس از تکمیل پرونده وضعیت، رئیس مؤسسه، با رعایت مصوبات کلی شورای طبقه‌بندی و پیشنهاد سامانه سجازا، برای بهره‌مندی زندان‌ یان از برنامه اصلاح و تربیت معیّن و مناسب، نسبت به تطبیق و ابلاغ طبقه هر زندان‌ ی و تفکیک و انتقال وی به بخش­ مربوط در مؤسسه، اقدام می­نماید. چنانچه تصمیم رئیس مؤسسه مغایر با شورای طبقه‌بندی ارجاع می‌شود. پیشنهاد سامانه سجازا باشد یا زندان‌ ی به تصمیم رئیس مؤسسه اعتراض نماید، موضوع به

تبصره۱ـ رئیس مؤسسه می‌تواند این وظیفه را به «کمیته تخصصی اصلاح و تربیت مؤسسه» تفویض نماید. این کمیته متشکل است از: مسؤول واحد اصلاح و تربیت یا مسؤول واحد فرهنگی مؤسسه و دو نفر کارشناس در زمینه‌‌های روانشناسی و علوم تربیتی با انتخاب رئیس مؤسسه‌.

تبصره۲ـ هر یک از متهمان بازداشتی و محکومان زندان‌ ی می­توانند ظرف یک­هفته از تاریخ طبقه‌بندی و یا جداسازی، به تصمیم اتخاذ شده از سوی رئیس مؤسسه یا کمیته تخصصی اصلاح و تربیت، اعتراض نمایند. به اعتراضات مطروحه در اولین جلسه شورای طبقه‌بندی، حداکثر ظرف یک هفته رسیدگی و تعیین تکلیف می‌گردد.

تبصره۳ـ هرگونه تصمیم‌گیری برای تعیین یا تغییر طبقه‌بندی و تفکیک هر یک از زندان‌ یان توسط شورای طبقه‌بندی یا رئیس مؤسسه و یا کمیته تخصصی اصلاح و تربیت، ضمن ابلاغ به زندان‌ ی، باید کتبی صورتجلسه و ضم پرونده اجرای احکام زندان‌ ی گردد و تصویر آن در پرونده رفتاری زندان‌ ی منعکس گردد.

زندان‌ یان هر یک از مؤسسه‌های کیفری به جز کانون، در صورتی که به علت ارتکاب تخلف، در شورای انضباطی محکوم شوند و اخلاق و رفتار و سوابق آنان حکایت از وجود حالت خطرناک باشد، به تشخیص و تصویب شورای طبقه‌بندی در نوبت اول حداکثر به مدت ده روز و در نوبت دوم به مدت پانزده روز در محل جداگانه (عندالاقتضاء در اتاق‌‌های یک یا چند نفره) در آن مؤسسه نگهداری می‌شوند. اختصاص سالن جداگانه برای نگهداری این زندان‌ یان بلامانع است.

تبصره ـ کلیه محکومان جرایم مواد مخدر و روان­گردان در «اردوگاه‌های کاردرمانی»، نگهداری می‌شوند. در استان‌هایی که این اردوگاه‌ها تاکنون از سوی دولت احداث نگردیده است، این محکومان، مطابق با ضوابط این آیین‌نامه، در ندامتگاه‌های عمومی نگهداری می‌شوند.

رئیس مؤسسه و در غیاب وی بالاترین مقام مسؤول در مؤسسه می‌تـواند زندان‌ یانی را که در نظم مؤسسه اخلال کرده­اند، حداکثر به مدت ۲۴ ساعت جداسازی و در اول وقت اداری مراتب را به شورای طبقه‌بندی و شورای انضباطی گزارش کند. شورای طبقه‌بندی بر اساس ماده ۲۸ اتخاذ تصمیم می‌کند. وضعیت زندان‌ یان یا متهمانی که به دلیل داشتن حالت خطرناک و یا اخلال در نظم عمومی و اذیت و آزار دیگر زندان‌ یان، مطابق تصمیم شورای طبقه‌بندی مؤسسه، جداسازی شده و در محل جداگانه در مؤسسه نگهداری می‌شوند، بلافاصله به مسؤول واحد بهداری و واحد مشاوره مؤسسه و حداکثر ظرف ۲۴ ساعت به قاضی اجرا و دادستان شهرستان گزارش می‌شود. لازم است زندان‌ ی در این شرایط نیز به­ صورت روزانه از ملاقات با پزشک یا مسؤل بهداری، استحمام، کتاب­ خوانی، مشاوره روانشناس یا روحانی مؤسسه و همچنین از هواخوری (حداقل یک ساعت در روز) جدا از دیگران، بهره مند باشد‌.

زندان‌ یان در حال تحمل محکومیت که به دلیل داشتن پرونده اتهامی دیگر تحت قرار می‌باشند (محکومان دارای قرار باز) در مؤسسه کیفری مربوط نگهداری می‌شوند، مگر آنکه طبق دستور صریح مقام قضایی صلاحیت‌دار، حضور آن‌ها برای مدت معین در نزدیکترین بازداشتگاه به مرجع قضایی، ضرورت داشته باشد.

نگهداری محکومان و متهمان در یک مکان ممنوع است. نگهداری متهمان در بازداشتگاه‌ها و زیر نظر سازمان صورت می‌گیرد. متهم بازداشتی حداکثر تا زمان صدور رای دادگاه در بازداشتگاه عمومی نگهداری می‌شود، مگر آنکه به دستور مقام قضایی یا مطابق با مصوبات کلی شورای مرکزی طبقه‌بندی، نگهداری وی در بازداشتگاه امنیتی، نظامی و یا انتظامی که زیر نظر سازمان تشکیل شده و تحت نظارت سازمان می‌باشد، ضروری تشخیص داده شود‌. حضور محکومان در بازداشتگاه مطلقاً ممنوع است. متهم، زندان‌ ی محسوب نمی‌گردد و محل نگهداری او در هر حال حتی در قرنطینه یا واحد تشخیص و محوطه هواخوری باید جدا از محکومان باشد. تا هنگامی که بازداشتگاه‌های موضوع این آیین‌نـامه ایجاد نشده است، در نزدیکترین مؤسسه، محل جداگانه و طبقه‌بندی شده­ای برای نگهداری متهمان تحت قرار در نظر گرفته می‌شود. کلیه ضوابط و مقررات اداری، امنیتی، انضباطی، بهداشتی، درمانی، فرهنگی، مشاوره و مددکاری و اصول طبقه‌بندی مربوط به مؤسسه‌های کیفری، با رعایت حداکثری حقوق متهمان و حداقل محدودیت‌ها، در بازداشتگاه‌ها نیز حاکم است. بازداشتگاه‌ها باید از حیث امکانات و امور رفاهی، در مقایسه با زندان‌ ‌ها از حداکثر امکانات برخوردار باشند. به محض ابلاغ رای یا برگ اعلام محکومیت اعم از قطعی و غیر قطعی، محکومٌ‌علیه حسب مورد از بازداشتگاه به ندامتگاه عمومی و یا اردوگاه کار­­درمانی منتقل می‌شود.

 سازمان می‌تواند برای ایجاد بازداشتگاه‌ها از ظرفیت بخش خصوصی و نهادهای عمومی غیر‌ دولتی استفاده کند.

در هر یک از مؤسسه‌ها، ضمن رعایت مصوبات شورای طبقه‌بندی، در هر حال زندان‌ یان زیر جدای از دیگر زندان‌ یان نگهداری می‌شوند:

الف ـ محکومان دارای بیش از هجده سال تا بیست و پنج سال سن؛

ب ـ محکومان جرایم سیاسی؛

پ ـ محکومان روحانی و نظامی؛

ت ـ محکومان مالی در اجرای مواد ۳ و ۵ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مصوب ۱۳۹۴؛

ث ـ محکومان اتباع خارجی تا حد امکان؛

ج ـ محکومان دارای ناتوانی جسمی، روانی یا اختلال­های هویت جنسیتی؛

چ ـ محکومان دارای بیماری‌های و‌اگیردار بر اساس دستورالعمل­های معاونت سلامت، اصلاح و تربیت سازمان؛

تبصره۱ـ جداسازی موضوع این ماده به معنای نگهداری زندان‌ ی در بند انفرادی نیست و طبقه‌بندی باید به نحوی اجرا گردد که محکومان مشمول این ماده از همه حقوق خود بهره مند شوند.

تبصره۲ـ هرگونه اعمال سلیقه شخصی و یا نقض ضوابط فوق ممنوع است، مگر در موارد اضطراری و دارای فوریت، که در این صورت رئیس مؤسسه با احراز ضرورت، راساً نسبت به جداسازی این دسته از زندان‌ یان اقدام و در اولین فرصت مراتب را جهت اتخاذ تصمیم به شورای طبقه‌بندی و قاضی اجرا اعلام می‌کند.

تبصره۳ـ در اجرای تبصره ۲ ماده ۱۵۰ قانون مجازات اسلامی و پس از تامین بودجه و نیروی انسانی متخصص، سازمان در حوزه قضایی مرکز استان، برای نگهداری افراد دارای اختلال روانی که فاقد مسؤولیت کیفری هستند، مرکز اقدام تامینی ایجاد ­می‌کند.

تبصره۴ـ جوانان بالای هجده سال که به هر علتی (جسمی، فکری و ظاهری) شرایط یا ظاهری متناسب با همسالان خود ندارند و کمتر از هجده سال به نظر می­رسند، با تایید مسؤول بهداری یا روانشناس مؤسسه، در بخش جوانان کانون اصلاح و تربیت نگهداری می‌شوند. انتقال این افراد از بخش مذکور، صرفاً با توصیه پزشک مؤسسه و مصوبه شورای طبقه‌بندی صورت می­پذیرد.

چنانچه ظرفیت و فضای فیزیکی فعلی مؤسسه، قابلیت اجرای مطلوب طرح طبقه‌بندی، بر اساس سیاست‌های ابلاغی شورای مرکزی طبقه‌بندی را نداشته باشد، مدیر مؤسسه با هماهنگی مدیرکل زندان‌ ‌های استان و دفتر فنی و عمرانی سازمان و با رعایت ضوابط و مقررات مربوط از طریق تغییر معماری، نسبت به اجرای طرح طبقه‌بندی اقدام می‌نماید.

جابجایی زندان‌ ی داخل مؤسسه، با رعایت مصوبات شورای طبقه‌بندی، در اختیار رئیس آن مؤسسه است. رئیس مؤسسه­ می­تواند زندان‌ یان شاغل در بخش خدمات مؤسسه را در خوابگاه جداگانه­ نگهداری کند.

شورای طبقه‌بندی در خصوص زندان‌ یان سالمند و زندان‌ یانی که به سبب ناتوانی جسمی و روانی یا داشتن اختلال­های هویت جنسیتی نیازمند نگهداری در شرایط و امکانات خاص هستند، بلافاصله ضمن اخذ نظر پزشک، تشکیل جلسه داده و اتخاذ تصمیم می‌کند و برنامه‌هایی متناسب با مشکلات و نیازهای آنان و منطبق با سیاست­ها و رویه­های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را تنظیم و ابلاغ می‌کند. این زندان‌ یان تا حد امکان جدای از دیگر زندان‌ یان و یا در اتاق مستقل که مجهز به امکانات لازم است نگهداری می‌شوند. در این صورت زندان‌ ی حق شرکت در برنامه‌های روزانه و اصلاح و تربیت و هواخوری مؤسسه را دارد و از هر گونه اقدامی که تبعیض ناروا محسوب می‌شود نسبت به این گونه زندان‌ یان باید اجتناب شود.

تبصره ـ در موارد اضطراری و دارای فوریت، رئیس مؤسسه با احراز ضرورت، راساً نسبت به جداسازی این دسته از زندان‌ یان از بدو پذیرش و تشخیص اقدام و در اولین فرصت مراتب را جهت اتخاذ تصمیم به شورای طبقه‌بندی اعلام می‌کند.

مصوبات شورای طبقه‌بندی هر مؤسسه در خصوص نحوه تفکیک بخش­های مختلف مؤسسه و طبقه‌بندی زندان‌ یان و متهمان، باید در سامانه مربوط، ثبت و در تابلوی اعلانات همه اندرزگاه­ها نصب گردد. هرگونه تخطی از مقررات و ضوابط مربوط به طبقه‌بندی متهمان و محکومان، تخلف محسوب و مرتکب اعم از رئیس زندان‌ ، رئیس اندرزگاه و دیگر مدیرانی که مسؤولیت نظارت بر این امر را دارند، مشمول تنبیهات اداری مذکور در ماده ۹ قانون رسیدگی به تخلفات اداری می‌شوند.

در هر مؤسسه به منظور رسیدگی به تخلفات زندان‌ یان، شورای انضباطی با ترکیب زیر تشکیل می‌شود:

الف ـ رئیس یا جانشین مؤسسه به عنوان رئیس شورا؛

ب ـ مسؤول واحد امور قضایی مؤسسه؛

پ ـ مسؤول واحد حفاظت و اطلاعات؛

ت ـ مسؤول واحد اصلاح و تربیت یا یک نفر از مددکاران اجتماعی مؤسسه؛

ث ـ رئیس اندرزگاه و یا مراقب مسؤول مربوط؛

ج ـ مسؤول واحد بهداشت و درمان؛

چ ـ مسؤول یا نماینده واحد بازرسی مؤسسه به عنوان دبیر شورا که امور اداری مصوبات شورا را نیز انجام خواهد داد.

جلسات شورای انضباطی حسب مورد به درخواست رئیس مؤسسه یا دبیر شورا تشکیل می‌شود.

ارتکاب هر یک از رفتارهای زیر توسط زندان‌ ی یا متهم بازداشتی ممنوع است و تخلف انضباطی محسوب می‌شود:

الف ـ هرگونه گفتار و رفتار مغایر با نظم و عفت عمومی یا متضمن توهین، افترا و تهدید.

ب ـ عدم اطاعت از دستورهای قانونی مسؤولان، مراقبان و ماموران مؤسسه و عدم همکاری نسبت به بازرسی ‌ های موردی و گروهی در داخل کارگاه ­ ها، سالن‌ها و اتاق ­ ها؛

پ ـ روشن کردن آتش، نگهداری نفت، بنزین و دیگر مواد آتش­زا و محترقه و لوازم برقی به جز رادیو، تلویزیون و یخچال و استفاده از چراغ‌‌های خوراک پزی بدون مجوز مؤسسه ؛

ت ـ استفاده از لباس­های ممنوع در داخل مؤسسه یا امتناع از پوشیدن لباس متحدالشکل زندان‌ ی یا عدم نصب اتیکت بر روی لباس در داخل یا هنگام اعزام به خارج از مؤسسه مگر در موارد استثنایی به شرح مذکور در ماده ۷۳ این آیین‌نـامه؛

ث ـ شکستن شیشه، تخریب دیوار، میخ زدن یا نوشتن روی دیوارها، نقاشی، ترسیم و الصاق عکس در آسایشگاه به جز عکس‌های متعارف مانند عکس والدین و فرزندان‌ ؛

ج ـ استنکاف کامل یا خودداری از شرکت در کلیه امور خدماتی و برنامه‌های فرهنگی، ورزشی، آموزشی، حرفه ­ آموزی یا اشتغال در داخل مؤسسه؛

چ ـ هر گونه درگیری، صدمه زدن به دیگران، خودزنی، اقدام به خودکشی یا تهدید به آن یا ترغیب دیگران به هر یک از این اقدام­ها؛

ح ـ مزاحمت تلفنی از داخل مؤسسه برای شاهد، مطلع، شکات، مقام ­ های قضایی یا هر شخص دیگر؛

خ ـ دستکاری کابل و سیم ­ کشی برقی و تاسیسات و تغییر و جابجایی کلید، پریز و محل لامپ و مانند آن؛

د ـ پرت کردن اشیاء از داخل مؤسسه به بیرون یا برقراری ارتباط غیرمجاز با بیرون از مؤسسه؛

ذ ـ قمار، شرط­بندی، هر گونه کسب درآمد نامشروع و همچنین استفاده غیر مجاز از کارت بانکی دیگر زندان‌ یان؛

ر ـ نگهداری وسایل بیش از آن چه در ماده ۶۹ این آیین‌نـامه مشخص شده است؛

ز ـ کوتاه نکردن موی غیر متعارف سر و صورت به تشخیص رئیس مؤسسه؛

ژ ـ هرگونه اعتصاب و یا اعتراض دسته جمعی ؛

س ـ نگهداری اشیای قیمتی، اوراق بهادار، وجه نقد و اشیای غیر متعارف؛

ش ـ خارج کردن وسایل از کارگاه ­ ها و سالن‌های ورزشی و مانند آن؛

ص ـ عدم ارائه مشخصات صحیح و کامل هویتی خود در هنگام پذیرش؛

ض ـ نصب پرده به تخت و یا پنجره بدون مجوز مؤسسه؛

ط ـ نگهداری و یا استفاده از تلفن همراه و همچنین سوء استفاده از کارت تلفن؛

ظ ـ استعمال دخانیات در مکان ­ های سرپوشیده و ممنوع؛

ع ـ سلطه گری، بهره کشی و استثمار یا اجیر کردن دیگر زندان‌ یان برای انجام کارهای شخصی و همچنین سلطه پذیری و اجیر شدن برای امورات شخصی دیگران؛

غ ـ خالکوبی و هر گونه عدم رعایت موازین بهداشت فردی و محیطی؛

ف ـ فریاد زدن، آواز خواندن با صدای بلند و مشاجره؛

ق ـ تغییر و جابجایی خودسرانه اتاق و تخت؛

ک ـ عدم انجام وظایف محوله و یا عدم همکاری با ماموران اعزام و بدرقه، بدون عذر موجه؛

گ ـ ساخت، نگهداری، حمل یا خرید و فروش آلات و اشیای ممنوع؛

ل ـ ساخت یا حمل و نگهداری چاقو یا تیزی، هرگونه آلات ضرب و جرح، طناب، کمربند و اقلام مشابه؛

م ـ عدم رعایت ساعت خاموشی وهرگونه اذیت و آزار نسبت به سایرین؛

ن ـ تمارض، غیبت از مرخصی و هرگونه رفتار مغایر با مقررات و نظم و انضباط مؤسسه؛

در صورت ارتکاب تخلف انضباطی توسط زندان‌ ی یا متهم بازداشتی، شورای انضباطی پس از تفهیم موضوع به زندان‌ ی و استماع دفاعیات او، در صورت احراز تخلف، با لحاظ پیشنهاد سامانه سجازا، یکی از تنبیه‌‌های زیر را با رعایت تناسب انتخاب می‌نمایدکه پس از تایید قاضی اجرای احکام، اجرا می‌شود:

الف ـ محرومیت از انواع ملاقات­ها حداکثر تا سه نوبت(به استثنای ملاقات با وکیل و مقامات رسمی)؛

ب ـ محرومیت از مرخصی حداکثر تا سه ماه؛

پ ـ انتقال از مراکز حرفه ­ آموزی و اشتغال به زندان‌ بسته یا نیمه ­ باز؛

ت ـ محرومیت از پیشنهاد عفو و آزادی مشروط حداکثر تا شش ماه.

تبصره۱ـ در صورت احراز تخلف، علاوه بر تنبیهات انضباطی فوق الذکر تمام یا بخشی از امتیاز رفاهی یا نمره اعتباری زندان‌ ی، طبق دستورالعمل مربوط، کسر می­گردد.

تبصره۲ـ شورای انضباطی همچنین می­تواند به عنوان اقدام تکمیلی و تربیتی، نسبت به ایجاد محدودیت در بهره­مندی زندان‌ ی متخلف از امتیازاتی مانند امکانات فوق­ العاده مؤسسه از جمله استفاده از اماکن ورزشی تفریحی، ملاقات در فضای مجازی، تماس تلفنی، استفاده از کارت بانکی در داخل مؤسسه، حداکثر برای مدت یک­ماه اقدام نماید. همچنین می­تواند ضرورت جابجایی محل نگهداری زندان‌ ی در داخل مؤسسه را به شورای طبقه‌بندی منعکس نماید.

تنبیه­های انضباطی و محدودیت­ها و تصمیم­های موضوع مواد ۲۸،۲۹ و ۴۱ این آیین‌نـامه نباید سبب قطع یا محدود کردن خدمات بهداشتی، درمانی و مشاوره روان­شناختی و یا محرومیت از مطالعه کتاب، هواخوری یا استحمام شود. نگهداری جداگانه در اتاق یک نفره برای زنان باردار و زنان همراه فرزند در مؤسسه ممنوع است.

شورای انضباطی می­تواند، تنبیه­های مقرر در ماده۴۱ را از ابتدا یا حین اجرای آن حداکثر تا مدت شش ماه تعلیق و یا با رضایت زندان‌ ی متخلف، به انجام خدمات عام المنفعه در مؤسسه تبدیل­کند. چنانچه زندان‌ ی در مدت تعلیق یا انجام خدمات عام‌المنفعه، مرتکب تخلف دیگری شود، تعلیق و یا تبدیل، لغو و علاوه بر اعمال تنبیه مقرر قبلی، تنبیه تخلف جدید نیز نسبت به وی اعمال می‌شود. در مواردی که تنبیه در حال اجرا است، تعلیق یا تبدیل تنبیه منوط به تایید قاضی اجرا است . انجام خدمات عام‌المنفعه به جایگزینی از تنبیه اولیه، باید به نحو متناسب، متعارف، عادلانه و حداکثر به مدت شش ماه باشد.

هرگاه رفتار زندان‌ ی علاوه بر تخلف انضباطی، واجد وصف کیفری باشد، ضمن اعمال تنبیه‌های موضوع این آیین‌نامه، مراتب به دادستان یا رئیس حوزه قضایی بخش گزارش می­شود.

 زندان‌ ی مکلف است به محض اطلاع از وقوع حوادث و پیشامدهای سوء‌ و اعمالی که تحقق آن مخل نظم داخلی مؤسسه می‌شود و یا تهیه مقدمات فرار یا اغتشاش توسط زندان‌ یان دیگر، مراتب را فوراً به مسؤول امور نگهبانی یا دیگر مقام­های مؤسسه گزارش دهد. اطلاع زندان‌ ی از موارد فوق و عدم اعلام به مسؤولان، تخلف انضباطی محسوب و موجب تنبیه انضباطی و اعلام به موقع و مؤثر، نیز موجب تشویق خواهد بود.

زندان‌ ی مکلف به جبران خسارت­هایی است که به صورت عمدی و یا ناشی از تقصیر به مؤسسه وارد نموده و در صورت عدم جبران ظرف ده روز، جهت اقدام قانونی به قاضی اجرا معرفی می‌شود. در صورتی که زندان‌ ی تقصیر خود را بپذیرد و میزان خسارت نیز تا صد میلیون ریال باشد، رئیس مؤسسه می­تواند با موافقت قاضی اجرا معادل خسارت را از حساب­های بانکی زندان‌ ی برداشت کند و موضوع را به طور کتبی به وی ابلاغ کند. مفاد این ماده در ابتدای ورود به زندان‌ ی تفهیم و از وی رضایت کتبی اخذ می‌شود.