23- قانون کانون کارشناسان رسمی دادگستری

كانون‌های كارشناسان رسمی دادگستری در مراكزاستانها كه مطابق اين قانون تشكيل می‌گردند به عنوان «كانون استان» شناخته می‌شوند و دارای شخصيت حقوقی مستقل غيردولتی، غيرانتفاعی و غير سياسی می‌باشند.

 كانون استان در مراكز استانها با وجود حداقل سی نفر كارشناس رسمی مقيم تشكيل می‌گردد و تا وقتی كه در مركز استانی كانون مستقل تشكيل نگرديده است، كارشناسان رسمی آن استان عضو نزديك‌ترين كانون به آن استان خواهند بود.

شورای عالی كارشناسان متشكل از هجده نفر عضو به انتخاب كارشناسان كل كشور به تناسب تعداد كارشناسان عضو هر كانون در تهران تشكیل می گردد. اعضاء شورای عالی كارشناسان باید دارای شرائط موضوع ماده (15) این قانون باشند و نحوه انتخاب آنان براساس آیین نامه این قانون خواهد بود.

تبصره1ـ مدت عضویت در شورای عالی كارشناسان چهارسال می باشد و انتخاب مجدد برای یك دوره دیگر بلامانع است.

تبصره2ـ منتخبین موضوع این ماده از بین خود یك نفر به عنوان رئیس، یك نفر نایب رئیس، یك نفر خزانه دار، یك نفر كارپرداز، دو نفر منشی و دو نفر بازرس با اكثریت آراء انتخاب می نمایند.

شورای مذكور تا انتخاب اعضاء جدید كماكان عهده دار وظائف مقرر می باشند.

اهداف هركانون به شرح زیراست:

الف ـ ایجاد زمینه لازم برای تشكل و جذب نیروهای متخصص و متعهد به منظور ارائه خدمات كارشناسی و تلاش در جهت تأمین و تعمیم عدالت در امور مربوطه.

ب ـ فراهم آوردن موجبات تعالی علمی و تجربی كارشناسان عضو.

ج ـ تنظیم و اداره امور كارشناسان عضو در كارهای مربوط به كارشناسی در حدود مقررات.

د ـ نظارت مستمر بر نحوه عمل و رفتار كارشناسان عضو جهت حصول اطمینان از حُسن جریان امور كارشناسی.

ه‍ ـ ایجاد ارتباط و مبادله اطلاعات تخصصی و فنی بین كارشناسان عضو از طریق شورای عالی كارشناسان با مؤسسات مشابه در سایر كشورها با رعایت مقررات موضوعه.

اركان هركانون به شرح زیر است:

الف ـ مجمع عمومی؛

ب ـ هیأتýمدیره؛

ج ـ بازرسان؛

د ـ دادسرا و دادگاه انتظامی.

مجامع عمومی ـ عادی و فوق العاده ـ هر كانون از كارشناسان رسمی عضو آن كانون كه پروانه كارشناسی آنان دارای اعتبار بوده و در حال تعلیق نباشند به شرح ذیل تشكیل می شوند:

الف ـ مجمع عمومی عادی سالانه در سه ماه اول هر سال به دعوت هیأت مدیره تشكیل و با حضور نصف به علاوه یك كارشناسان رسمی عضو كانون رسمیت خواهد یافت. درصورتی كه در جلسه اول نصاب مزبور حاصل نشود به دعوت هیأتýمدیره، جلسه تجدید و با حضور حداقل یك سوم اعضاء رسمیت خواهد یافت و تصمیمات مجمع با اكثریت آراء اعضاء حاضر در جلسه معتبر خواهد بود.

ب ـ مجمع عمومی عادی یا فوق العاده دارای هیأت رئیسه ای مركب از یك نفر رئیس و دونفر منشی خواهد بود كه از بین اعضاء حاضر در جلسه مجمع و توسط اعضاء یاد شده تعیین می شوند. برای نظارت در اخذ رأی و قرائت آراء پنج نفر به عنوان هیأت نظارت از بین اعضاء حاضر در مجمع توسط مجمع انتخاب خواهند شد.

تبصره1ـ در صورت عدم دعوت هیأت مدیره برای تشكیل مجمع عمومی عادی در موعد مقرر، جلسه مجمع عمومی فوق العاده به دعوت بازرسان هركانون یا یك دهم كارشناسان رسمی عضو در كانون و یا یك پنجم كارشناسان رسمی عضو در كانونهای دیگر تشكیل خواهد شد.

تبصره2ـ نحوه تشكیل و اداره جلسات مجامع عمومی عادی و فوق العاده، چگونگی نظارت بر انتخابات توسط هیأت نظارت، شیوه برگزاری انتخابات اعضاء هیأت مدیره و بازرسان و دادستان انتظامی در آیین نامه اجرائی این قانون مشخص خواهد شد.

وظائف و اختیارات شورای عالی كارشناسان به قرار زیر است:

الف ـ اقدامات لازم برای ارتقاء سطح خدمات كارشناسی در سراسر كشور از طریق سیاست گزاری، برگزاری دوره های آموزشی، بازآموزی، گردهمایی، هم اندیشی و همچنین برگزاری آزمون سالیانه براساس نیاز مناطق كشور و تدوین مقررات مربوط به رشته ها و گروه های مختلف كارشناسی.

ب ـ تدوین مقررات و ضوابط صلاحیت علمی وفنی متقاضیان كارشناسی و نیز ضوابط ارتقاء صلاحیت عملی، جغرافیایی و نقل و انتقال كارشناسان رسمی برابر مقررات این قانون.

ج ـ تدوین نظامنامه های مربوط به تشكیل و شرح وظائف كمیسیونهای مشورتی علمی و فنی و سایر كمیسیونهای خاص.

د ـ تعیین تعرفه عضویت و پیشنهاد حق الزحمه كارشناسی جهت ارائه به مراجع ذی ربط.

ه‍ ـ بررسی و تصویب یا رد پیشنهادات كانونها در محدوده ضوابط و مقررات.

و ـ تدوین و تصویب نظامنامه های مالی، معاملاتی و استخدامی كانونها.

ز ـ تدوین و بازنگری در ضوابط و روش های كارشناسی و اظهارنظر درخصوص استعلامات و ارائه رویه واحد در امور كارشناسان.

ح ـ نظارت بر حُسن انجام انتخابات كانونها در حوزه های انتخابات استانی با رعایت مقررات مربوطه.

ط ـ نظارت بر اجراء مقررات توسط اركان هر كانون و اعلام تخلفات آنان به مراجع ذی ربط.

ی ـ تعیین نماینده جهت شركت در مجامع بین المللی و مجامع داخلی از قبیل قانونگذاری، اجرائی و قضائی.

ك ـ صدور احكام انتصاب اعضاء هیأتýمدیره، رؤسا و دادستانهای انتظامی هر كانون.

ل ـ انجام سایر وظائف مقرر در قوانین و مقررات.

تبصره1ـ نحوه تشكیل جلسات و اتخاذ تصمیم طبق آیین نامه اجرائی این قانون می باشد.

تبصره2ـ تصمیمات شورای عالی كارشناسان در حدود مقررات این قانون برای كلیه كانون های كشور لازم الاجراء می باشد.

تبصره3ـ شورای عالی كارشناسان می تواند با توجه به شرائط، قسمتی از اختیارات خود را به كمیسیونهای وابسته و یا كانون های مستقل استان مربوط تفویض نماید.

وظائف و اختیارات مجمع عمومی عادی به شرح زیر است:

الف ـ بررسی گزارش سالیانه عملكرد كانون و اتخاذ تصمیم درباره آن پس از استماع گزارش بازرسان.

ب ـ بررسی و تصویب صورتهای مالی سالیانه كانون پس از استماع گزارش بازرسان.

ج ـ بررسی و تصویب خط مشی و برنامه و بودجه سال آینده كانون به پیشنهاد هیأت مدیره.

د ـ رسیدگی و اتخاذ تصمیم نسبت به سایر موارد پیشنهادی كه در محدوده وظائف كانون توسط هیأت مدیره در دستور جلسه قرار گیرد.

ه‍ ـ تصویب اخذ وام و اعتبار برای كانون به پیشنهاد هیأت مدیره.

و ـ گزارش عملكرد و صورت های مالی سالانه پس از تصویب مجامع عمومی، توسط هیأت مدیره هر كانون برای شورای عالی كارشناسان ارسال خواهد شد.

ز ـ انتخاب اعضاء هیأت مدیره و بازرسان و دادستان انتظامی كانون.

تبصره ـ در مواردی كه به علت سلب شرائط یا فوت یا بیماری های صعب العلاج كه ادامه فعالیت را به مدت معتنابهی غیرممكن می سازد یا استعفاء تعدادی از اعضاء هیأت مدیره یا دادستان و یا بازرسان، حسب مورد تعداد اعضاء هیأت مدیره به حدنصاب لازم نرسد و یا انجام وظائف دادستان و یا بازرسان متوقف گردد، برای تكمیل اعضاء هیأت مدیره و جایگزین كردن دادستان و بازرسان توسط مجمع عمومی فوق العاده انتخابات به عمل خواهد آمد كه به ترتیب و حسب مورد با دعوت رئیس هیأت مدیره كانون مربوط و یا دو نفر از اعضاء هیأت مدیره و یا بازرسان تشكیل می گردد.

سایر موارد تشكیل مجمع عمومی فوق العاده با رعایت دیگر مقررات این قانون بنا به تشخیص هیأت مدیره كانون مربوط صورت خواهد گرفت.

 اعضاء هیأتýمدیره، بازرسان و دادستان انتظامی از بین كارشناسان رسمی عضو كانون مربوط كه دارای پروانه كارشناسی رسمی معتبر بوده و در حال تعلیق نباشند انتخاب می گردند. اشخاص یاد شده علاوه بر دارا بودن شرائط مذكور در ماده (15) این قانون باید دارای شرائط زیر نیز باشند:

الف ـ حداقل سه سال سابقه كارشناسی رسمی.

ب ـ مدرك تحصیلی لیسانس یا بالاتر.

تبصره1ـ اشخاص یاد شده در مدت عضویت باید در شهر محل كانون مربوط اقامت داشته باشند.

تبصره2ـ تشخیص و احراز شرائط انتخاب مقرر در این ماده بر عهده كمیسیون تشخیص صلاحیت اولویتهای اخلاقی می باشد.

هیأت مدیره در كانون تهران دارای یازده نفر عضو اصلی و سه نفر عضو علی البدل و در سایر كانونها دارای پنج نفر عضو اصلی و دو نفر عضو علی البدل خواهد بود كه برای مدت چهارسال انتخاب می شوند. جلسات هیأت مدیره در كانون تهران با حضور حداقل هفت نفر و در سایر كانونها با حضور حداقل سه نفر تشكیل و رسمیت خواهد یافت. تصمیمات هیأت مدیره كانون تهران با حداقل شش رأی و هیأت مدیره كانونهای دیگر با حداقل سه رأی معتبر خواهند بود.

تبصره1ـ موارد شركت اعضاء علی البدل در جلسات هیأت مدیره به جای اعضاءاصلی در آیین نامه اجرائی این قانون مقرر می گردد.

تبصره2ـ پس از انقضاء مدت مأموریت چهارساله هیأتýمدیره، درصورتی كه انتخاب هیأت مدیره جدید به هر علت انجام نشود و به تأخیر افتد، هیأت مدیره سابق تا تشكیل هیأت مدیره جدید كماكان انجام وظیفه خواهد نمود.

در هر صورت مدت زمان تأخیر در انتخاب هیأت مدیره جدید نباید از شش ماه تجاوز نماید. در صورت بر طرف نشدن علل تأخیر، مهلت مذكور با تأیید مجمع عمومی فوق العاده امكان پذیر است.

هیأت مدیره كانون تهران از بین خود یك نفر رئیس، دو نفر نایب رئیس، دو نفر منشی، یك نفر مسؤول امور مالی با رأی مخفی برای مدت دو سال به عنوان هیأت رئیسه انتخاب می نماید. هیأت رئیسه سایر كانونها مركب از یك نفر رئیس، یك نفر نایب رئیس، یك نفر منشی و یك نفر مسؤول امور مالی می باشد كه به ترتیب بالا انتخاب خواهند شد. تجدید انتخاب اعضاء مذكور بلامانع است. تا زمانی كه هیأت رئیسه جدید تعیین نشده است، هیأت رئیسه قبلی كماكان انجام وظیفه خواهد نمود.

تبصره1ـ رئیس هیأت مدیره هر كانون، رئیس كانون مذكور نیز خواهد بود.

تبصره2ـ نحوه دعوت و زمان انتخاب هیأت رئیسه جدید در آیین نامه اجرائی این قانون مشخص خواهد شد.

وظائف هیأت مدیره هر كانون به قرار زیراست:

الف ـ اداره امور كانون جهت تحقق موارد مقرر در ماده(4) این قانون.

ب ـ اتخاذ تصمیم درخصوص اجازه صدور و تمدید پروانه كارشناسی و نیز ابلاغ كارآموزی برای افراد واجد شرائط.

ج ـ دعوت برای تشكیل مجامع عمومی و اجراء تصمیمات آنها.

د ـ قبول شكایات و عندالاقتضاء ارجاع به دادسرای انتظامی كانون برای تعقیب كارشناس رسمی.

تبصره ـ تصمیمات هیأت مدیره در مورد رد شكایت ظرف مدت بیست روز از تاریخ ابلاغ به شاكی قابل اعتراض و رسیدگی در دادسرای انتظامی كانون مربوط خواهد بود.

ه‍ ـ اعلام تخلف به دادسرای انتظامی در صورت اطلاع از وقوع تخلف كارشناس رسمی.

و ـ اظهارنظر مشورتی نسبت به مسایل و موضوعات ارجاعی از طرف كلیه دستگاهها اعم از وزارتخانه ها و مؤسسات و شركتهای دولتی و مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی.

ز ـ تصویب معاملات جاری، استخدام و عزل و نصب كاركنان.

ح ـ اجراء سایر وظائفی كه در این قانون برای هیأت مدیره پیش بینی شده است.

كمیسیون تشخیص صلاحیت های مندرج در ماده (15) این قانون متشكل از پنج عضو اصلی و دو عضو علی البدل خواهد بود كه دو عضو اصلی و یك عضو علی البدل از بین حقوقدانان توسط رئیس قوّه قضائیه انتخاب و بقیه اعضاء از بین كارشناسان رسمی به پیشنهاد شورای عالی كارشناسان و تأیید رئیس قوّه قضائیه منصوب خواهند شد. تشخیص صلاحیت اولویتهای اخلاقی مندرج در این قانون برعهده كمیسیون یاد شده می باشد.

تبصره ـ مدت عضویت هر عضو دركمیسیون یاد شده چهار سال می باشد.

رئیس هركانون بالاترین مقام اداری و اجرائی آن كانون بوده و دارای وظائف ذیل است:

الف ـ ابلاغ مصوبات هیأت مدیره كانون و اجراء آنها برحسب مورد.

ب ـ نظارت بر حُسن جریان كلیه امور اجرائی و اداری.

ج ـ حفظ حقوق و منافع و اموال كانون.

د ـ امضاء پروانه كارشناسان رسمی و صدور آن بعد از تصویب هیأت مدیره كانون مربوطه.

ه‍ ـ نمایندگی كانون در نزد مراجع قانونی و اشخاص حقیقی.

و ـ ارجاع به داوری و صلح و سازش پس از تصویب هیأت مدیره كانون.

ح ـ اخذ وام و اعتبار پس از پیشنهاد هیأت مدیره كانون و تصویب مجمع عمومی.

ط ـ انجام امور اداری و مالی و معاملاتی و استخدامی و عزل و نصب كاركنان كانون با رعایت مقررات مربوط.

ی ـ امضاء قراردادها و اسناد تعهدآور كانون مربوط، به اتفاق یك نفر از اعضاء هیأت مدیره با انتخاب هیأت مدیره كانون مذكور.

متقاضیان اخذ پروانه كارشناسی رسمی علاوه بر وثاقت باید واجد شرائط ذیل باشند:

الف ـ متدین به دین اسلام و یا یكی از اقلیتهای دینی شناخته شده در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و وفاداری به نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران.

ب ـ داشتن تابعیت ایرانی.

ج ـ نداشتن پیشینه كیفری مؤثر.

د ـ عدم اعتیاد به مواد مخدر.

ه‍ ـ نداشتن وابستگی و سابقه عضویت و هواداری در گروههای غیرقانونی یا مخالف اسلام.

تبصره ـ وزارت اطلاعات مكلّف است ظرف مهلت دو ماه مراتب استعلام را اعلام نماید.

و ـ داشتن دانشنامه كارشناسی یا بالاتر در رشته مورد تقاضا و حداقل پنج سال سابقه تجربی در رشته مربوط بعد از اخذ مدرك تحصیلی مذكور. هرگاه در رشته مورد نیاز، دوره تحصیلی كارشناسی یا بالاتر وجود نداشته باشد در این صورت افراد با دارا بودن مدرك دانشنامه كارشناسی یا بالاتر در هر رشته و حداقل پانزده سال سابقه كار در آن رشته می توانند متقاضی اخذ پروانه كارشناسی رسمی باشند.

ز ـ دارا بودن حداقل بیست و پنج سال سن در پایان مهلت ثبت نام.

ح ـ موفقیت در آزمون علمی و تجربی و گزینش صلاحیت اولویت های اخلاقی.

ط ـ گذرانیدن دوره كارآموزی به مدت یك سال تحت نظر كارشناس رسمی ای كه بیش از ده سال سابقه كارشناسی رسمی داشته و به عنوان كارشناس راهنما با معرفی هیأت مدیره كانون مربوط.

ی ـ داشتن معافیت یا كارت پایان خدمت وظیفه عمومی.

تبصره1ـ شرائط لازم برای ثبت نام، نحوه انتخاب و نحوه برگزاری آزمون و منابع سؤالات امتحانی و موعد اعلام نتیجه و نحوه نظارت بر كارآموزان در طول دوره كارآموزی و همچنین وظائف كارآموزان در این دوره در آیین نامه اجرائی این قانون مشخص خواهد شد. كارآموزان در طی دوره كارآموزی حق هیچگونه اظهارنظر كارشناسی رسمی را به طور مستقل ندارند.

تبصره2ـ پس از اعلام تعداد مورد نیاز در رشته كارشناسی امور ثبتی، دارندگان دانشنامه كارشناسی و فارغ التحصیلان آموزشگاههای اختصاصی ثبت اعم از شاغل یا بازنشسته كه حداقل ده سال سابقه در امور ثبتی و یا نقشه برداری ثبتی داشته باشند می توانند در صورت داشتن شرائط مذكور در آزمون یاد شده شركت كنند.

تبصره3ـ در رشته هایی كه سابقه كارشناسان رسمی آن كمتر از ده سال است، شرط دارا بودن ده سال سابقه كارشناسی برای كارشناس راهنما لازم الرعایه نیست. متقاضیان رشته های جدید كارشناسی رسمی به مدت سه ماه تحت نظارت كانون مربوط كارآموزی خواهند نمود.

تبصره4ـ عدم پذیرش درخواست صدور پروانه كارشناسی رسمی هریك از متقاضیان مانع از تقاضای مجدد آنان برای دفعات بعدی نخواهد بود.

كسانی كه تا تاریخ لازم الاجراء شدن این قانون دارای پروانه كارشناسی رسمی معتبر باشند، تا زمانی كه براساس قوانین جاری سلب صلاحیت از آنان نشده باشد، پروانه كارشناسی آنان معتبر بوده و تابع مقررات این قانون خواهند بود.

كارشناسان رسمی جدید به هنگام اخذ پروانه باید با حضور در جلسه هیأت مدیره كانون مربوط با حضور ریاست دادگستری استان یا نماینده وی به شرح زیر سوگند یاد نمایند:

«به خداوند متعال سوگند یاد می كنم در امور كارشناسی كه به من ارجاع می گردد خداوند متعال را حاضر و ناظر دانسته، به راستی و درستی نظر خود را اظهار نمایم و اغراض شخصی خود را در آن دخالت ندهم و تمام نظر خود را نسبت به موضوع كارشناسی اظهارنمایم و هیچ چیز را مكتوم ندارم و برخلاف واقع چیزی نگویم و ننویسم و رازدار و امین باشم.»

در تمامی مواردی كه رجوع به كارشناسی لازم باشد ـ به استثناء مواردی كه در قوانین و مقررات جاری كشور به گونه دیگری برای وزارتخانه ها، مؤسسات دولتی، شركتهای دولتی، نهادهای عمومی غیردولتی و سایر دستگاههای دولتی كه شمول قانون بر آنها مستلزم ذكر نام یا ذكر صریح نام می باشد، تعیین تكلیف شده است و یا مواردی كه تابع قوانین و مقررات خاص می باشد ـ دستگاههای یاد شده در این ماده باید از وجود كارشناسان رسمی استفاده نمایند.

تبصره1ـ ارجاع امر كارشناسی از ناحیه مراجع قضائی به كارشناس، تابع قانون آیین دادرسی می باشد.

تبصره2ـ كارشناسان رسمی مكلفند در امور ارجاعی در صورت وجود جهات رد، موضوع را به طور كتبی اعلام و از مبادرت به كارشناسی امتناع نمایند، در غیر این صورت متخلف محسوب و به مجازات انتظامی موضوع این قانون محكوم می شوند. جهات رد كارشناس رسمی همان جهات رد دادرس مندرج در قانون آیین دادرسی مدنی می باشد.

اظهارنظر كارشناسی باید مستدل و صریح باشد و كارشناسان رسمی مكلفند نكات و توضیحاتی كه برای تبیین نظريّه ضروری است و یا توسط شورای عالی كارشناسان مشخص می گردد به طور كامل در آن منعكس نمایند. كارشناس رسمی موظف است در حدود صلاحیت خود نظر كارشناسی را به طور كتبی و در مهلت مقرر به مراجع ذی ربط تسلیم و نسخه ای از آن را تا مدت حداقل پنج سال بعد از تاریخ تسلیم نگهداری نماید.

تبصره ـ در مواردی كه انجام معاملات مستلزم تعیین قیمت عادله روز از طرف كارشناس رسمی است، نظريّه اعلام شده حداكثر تا شش ماه از تاریخ صدور معتبر خواهد بود.

بازرسان هر كانون مركب از دو نفر بازرس اصلی و یك نفر بازرس علی البدل خواهد بود كه برابر این قانون برای مدت چهارسال انتخاب خواهند شد تا بر امور اجرائی كانون مربوط نظارت داشته گزارش لازم را به مجمع عمومی ارائه نمایند.

دادسرای انتظامی هریك از كانونها، مرجع تعقیب تخلفات انتظامی كارشناسان رسمی متخلف حوزه آن كانون می باشد. دادستان دادسرای انتظامی هركانون از بین كارشناسان رسمی به وسیله مجمع عمومی آن كانون برای مدت چهارسال انتخاب خواهد شد و دادیاران دادسرای انتظامی از بین كارشناسان رسمی كانون مربوط به پیشنهاد دادستان و تأیید هیأت مدیره آن كانون به تعداد لازم تعیین می شوند. دادسرای انتظامی پس از رسیدگی به شكایات ارجاعی درصورتی كه عقیده بر تخلف داشته باشد، كیفرخواست صادر و درغیر این صورت قرار منع تعقیب خواهد داد. قرار منع تعقیب ظرف سی روز از تاریخ ابلاغ از طرف شاكی یا رئیس هیأت مدیره هركانون قابل اعتراض در دادگاه انتظامی كانون مربوطه می باشد و چنانچه دادگاه انتظامی مزبور قرار منع تعقیب را صحیح ندانست، به موضوع رسیدگی و حكم مقتضی صادر می كند.

تبصره ـ مرجع تعقیب تخلفات انتظامی اعضاء هیأت مدیره و دادستان و بازرسان كانون استانها، دادسرای انتظامی قضات می باشد.

هرگاه تخلف كارشناس رسمی عنوان یكی از جرائم مندرج در قوانین را داشته باشد، دادسرای انتظامی كانون مربوط مكلّف است مراتب را برای رسیدگی به جنبه جزائی آن در اسرع وقت به مراجع قضائی صالح اعلام دارد و چنانچه علاوه بر جرائم مزبور تخلف انتظامی داشته باشد، مطابق این قانون و آیین نامه های آن به تخلف انتظامی رسیدگی و اقدام لازم معمول دارد. تصمیم مراجع قضائی مزبور مانع اجراء مجازاتهای انتظامی كارشناسان رسمی نخواهد بود.

مرجع رسیدگی به تخلفات انتظامی كلیه كارشناسان هر استان، دادگاه انتظامی مربوطه می باشد. اعضاء دادگاه به شرح زیر برای مدت چهارسال انتخاب می گردند:

1ـ یك نفر حقوقدان كه حداقل ده سال سابقه كار داشته باشد به انتخاب رئیس قوّه قضائیه.

2ـ رئیس هیأت مدیره كانون مربوطه یا یكی از اعضاء هیأت مدیره به انتخاب رئیس كانون.

3ـ یك نفر كارشناس رسمی در رشته مربوط به انتخاب رئیس كانون مربوطه.

تبصره1ـ ریاست دادگاه با عضو حقوقدان خواهد بود.

تبصره2ـ چنانچه نیاز به شعبه یا شعب دیگر دادگاه باشد با درخواست كانون مربوطه و تصویب رئیس قوّه قضائیه تشكیل خواهد شد. ارجاع پرونده به شعبه یا شعب به عهده رئیس شعبه اول خواهد بود.

تبصره3ـ تصمیمات اتخاذ شده از سوی دادگاه انتظامی با اكثریت آراء معتبر و انشاء رأی توسط یكی از اعضاء اكثریت و ابلاغ آن توسط رئیس دادگاه صورت خواهد گرفت.

تبصره4ـ تصمیمات دادگاه انتظامی از جانب هیأت مدیره كانون مربوطه و از طرف محكوم علیه ظرف یك ماه پس از ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی است.

تبصره5 ـ تصمیمات دادگاه انتظامی و دادسراهای انتظامی در مورد كارشناسان رسمی به وسیله پست سفارشی به نشانی مندرج در پرونده عضویت كانون ابلاغ می شود و هرگاه كارشناس رسمی تغییرنشانی خود را كتباً اعلام ننموده باشد آخرین نشانی موجود در پرونده معتبر خواهد بود.

تبصره6 ـ موارد رد اعضاء دادگاه انتظامی همان موارد رد دادرسان می باشد، در صورت وجود جهات رد فرد دیگری به ترتیب گفته شده در همین ماده تعیین خواهد شد.

تبصره 7ـ هرگاه رسیدگی به شكایت انتظامی در امور كارشناسی مستلزم انجام كارشناسی مجدد توسط سایر اعضاء كانون كارشناسان رسمی باشد، پرداخت دستمزد كارشناسی طبق تعرفه قانونی به عهده شاكی می باشد.

مرجع تجدیدنظر نسبت به آراء قابل تجدیدنظر، دادگاه تجدیدنظر كارشناسان رسمی می باشد كه در تهران مستقر می گردد و اعضاء آن به شرح ذیل انتخاب می گردند:

الف ـ یك نفر حقوقدان با ده سال سابقه كار به انتخاب رئیس قوّه قضائیه.

ب ـ رئیس شورای عالی كارشناسان یا نماینده وی.

ج ـ یك نفر كارشناس در رشته مربوطه به انتخاب شورای عالی كارشناسان.

هرگاه رئیس قوّه قضائیه یا وزیر دادگستری و یا سه نفر از اعضاء هیأت مدیره هركانون استان (در مورد كارشناسان كانون مربوطه) از سوءرفتار و یا اعمال منافی با شؤون و حیثیت كارشناسی كارشناسان رسمی اطلاع حاصل كنند، می توانند با ارائه ادله خود از دادگاه انتظامی تعلیق موقت او را تا صدور حكم قطعی بخواهند در این صورت دادگاه مزبور خارج از نوبت این درخواست را رسیدگی و مستند به دلائل ابرازی، رأی مقتضی صادر می كند.

دادسرای انتظامی كانون مربوطه مكلّف است ظرف مدت سه ماه از تاریخ وصول حكم تعلیق موقت، نسبت به اتهامات وارده به كارشناسان مذكور رسیدگی و پرونده را جهت صدور رأی به دادگاه انتظامی ارسال دارد.

تبصره ـ مرجع رسیدگی به تجدیدنظرخواهی همان مرجع معيّن شده در ماده (24) این قانون برای تجدیدنظر می باشد.

تخلفات و مجازاتهای انتظامی به قرار ذیل است:

الف ـ تخلفات: 

1ـ عدم حضور در مراجع صالحه در وقت مقرر بدون عذر موجه.

2ـ توسل به معاذیری كه خلاف بودن آنها بعداً ثابت شود.

3ـ مسامحه و سهل انگاری در اظهارنظر، هرچند مؤثر در تصمیمات مراجع صلاحیتدار باشد یا نباشد.

4ـ تسلیم اسناد و مدارك به اشخاصی كه قانوناً حق دریافت آن را ندارند و یا امتناع از تسلیم آنهابه اشخاصی كه حق دریافت دارند.

5 ـ سوء رفتار و اعمال خلاف شؤونات شغلی.

6 ـ نقض قوانین و مقررات در اظهارنظر كارشناسی.

7ـ انجام كارشناسی و اظهارنظر با وجود جهات رد قانونی.

8 ـ انجام كارشناسی و اظهارنظر در اموری كه خارج از صلاحیت كارشناس است.

9ـ انجام كارشناسی واظهارنظر بر خلاف واقع و تبانی.

10ـ انجام كارشناسی و اظهارنظر با پروانه ای كه اعتبار آن منقضی شده باشد.

11ـ افشای اسرار و اسناد محرمانه.

12ـ اخذ وجه یا مال یا قبول خدمت مازاد بر تعرفه دستمزد و هزینه مقرر در قوانین یا دستورات مراجع صلاحیتدار.

13ـ انجام كارشناسی و اظهارنظر در زمان تعلیق، محرومیت از حقوق اجتماعی و یا اثبات فقد شرائط موضوع ماده (15) این قانون.

ب ـ مجازاتها به ترتیب درجه:

1ـ توبیخ با درج در پرونده كارشناس در كانون.

2ـ محدود كردن اختیارات فنی كارشناس رسمی برای مدت یك سال.

3ـ محدود كردن اختیارات فنی كارشناس رسمی برای مدت سه سال.

4ـ محرومیت از اشتغال به امر كارشناسی رسمی از سه ماه تا یك سال.

5 ـ محرومیت از اشتغال به امر كارشناسی رسمی از یك تا سه سال.

6 ـ محرومیت دایم از اشتغال به امر كارشناسی رسمی.

تبصره1ـ مرتكبین هریك از تخلفات ردیفهای (1)، (2) و (3) حسب مورد به مجازات درجه یك تا سه انتظامی محكوم می گردند.

مرتكبین هریك از تخلفات ردیفهای (4)، (5) و (6) حسب مورد به مجازات درجه سه تا پنج انتظامی محكوم می گردند.

مرتكبین هریك از تخلفات ردیفهای (7)، (8)، (9)، (10)، (11) و (12) حسب مورد به مجازات درجه پنج تا شش انتظامی محكوم می گردند.

مرتكبین هریك از تخلفات ردیف (13) به مجازات درجه شش انتظامی محكوم می گردند.

تبصره2ـ اعمال ارتكابی كارشناس، چنانچه علاوه بر تخلف انتظامی، واجد وصف كیفری باشد، دادگاه انتظامی مكلّف است پرونده امر را عیناً به مرجع قضائی صلاحیتدار ارسال نماید.

تبصره3ـ هیأت مدیره هر كانون مكلّف است از تمدید پروانه كارشناسی رسمی كسانی كه سه بار ظرف سه سال به مجازاتهای انتظامی محكوم می شوند خودداری كند.

این گونه كارشناسان رسمی می توانند پس از مدت دو سال از تاریخ لغو پروانه مجدداً تقاضای تمدید پروانه كارشناسی رسمی نمایند، مگر این كه به مجازات انتظامی محرومیت دایم یا موقت از اشتغال به امر كارشناسی رسمی محكوم شده باشند.

هیأت مدیره هركانون در صورت احراز زوال وثاقت و شرائط مذكور در بندهای «الف، ب، ج، د، هـ» ماده (15) این قانون در مورد كارشناس رسمی، به طور موقت از تمدید پروانه خودداری می كند و سریعاً موضوع را به دادگاه انتظامی كانون مربوطه اعلام می نماید.

مرجع مذكور مكلّف است ظرف حداكثر سه ماه از تاریخ وصول نسبت به موضوع اتخاذ تصمیم كند و نظر نهائی را به هیأت مدیره كانون مربوط ارجاع دهنده اعلام نماید.

رئیس هیأت مدیره هركانون مسؤول اجراء احكام قطعی دادگاه انتظامی و دادگاه تجدیدنظر كارشناسان در مورد كارشناسان متخلف می باشد.

دستمزد كارشناسی رسمی طبق تعرفه ای است كه با پیشنهاد شورای عالی كارشناسان به تصویب رئیس قوّه قضائیه خواهد رسید و هر دو سال یك بار قابل تجدیدنظر می باشد. قضات دادگاه ها در مورد دستمزد كارشناسی مطابق ماده (264) قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 21/1/1379 اقدام خواهند كرد.

تبصره ـ ضوابط تعیین هزینه های خدمات كارشناسی به پیشنهاد شورای عالی كارشناسان و تصویب رئیس قوّه قضائیه مشخص خواهد شد و پرداخت آن بر عهده متقاضی است.

هزینه های مربوط به هر كانون از محلهای زیر تأمین می گردد:

الف ـ حق عضویت و حق صدور یا تمدید پروانه كارشناسی رسمی هر دوسال یك بار قابل تجدیدنظر است.

ب ـ پنج درصد (5%) از حق الزحمه كارشناسان رسمی.

ج ـ وجوهی كه برای موارد خاص به تصویب مجمع عمومی از كارشناسان رسمی و یا متقاضیان كارشناسی رسمی اخذ خواهد شد.

تبصره ـ پرداخت حق حضور اعضاء غیركارشناس در هیأت انتظامی و كمیسیونها و سایر مخارج مربوط بر عهده شورای عالی كارشناسان است كه به نسبت از كانونها اخذ خواهد نمود.

كلیه مراجع قضائی و انتظامی، وزارتخانه ها، سازمانها، مؤسسات، شركتها، بانكها، شهرداریها، بنیادها، نهادهای انقلاب اسلامی و اشخاص حقوقی اعم از دولتی و غیردولتی و سایر مراجع عمومی و دولتی كه شمول قانون بر آنهامستلزم ذكر نام یا ذكر صریح نام است موظف هستند مبلغ بند «ب» ماده (30) این قانون را از دستمزد كارشناسان رسمی كسر و به حساب كانون مربوط واریز نمایند. همچنین مكلّف می باشند مالیات متعلقه را نیز با رعایت قوانین مالیاتی كسر و به حساب خزانه داری كل واریز كنند.

در مواردی كه هیأت مدیره هر كانون استان، تجدیدنظر در صلاحیت فنی كارشناس رسمی را ضروری تشخیص دهد پیشنهاد خود را با دلائل مربوط به شورای عالی كارشناسان ارائه خواهد نمود. شورای عالی با كسب نظر مشورتی از كمیسیون تشخیص صلاحیت علمی و فنی رشته مربوط تصمیم نهائی را درخصوص موضوع اتخاذ می نماید هیأت مدیره هركانون پس از دریافت تصمیم شورای عالی مبنی بر موافقت با محدود كردن صلاحیت فنی كارشناس رسمی، تصمیم یاد شده را به مورد اجراء می گذارد. اعاده صلاحیت كارشناس رسمی منوط به شركت و موفقیت در كلاسهای بازآموزی یا كلاسهای مشابه مورد تأیید كانون مربوط و با موافقت شورای عالی كارشناسان خواهد بود.

كارشناسانی كه مستخدم شاغل دولت یا مؤسسات دولتی یا شركتهای دولتی و وابسته به دولت یا شهرداری ها یا سایر نهادهای عمومی غیردولتی و یا سایر شركتهای دولتی كه شمول قانون بر آنهامستلزم ذكر نام یا ذكر صریح نام است، می باشند، نمی توانند در دعاوی و سایر امور مستلزم امر كارشناسی رسمی كه مربوط به دستگاه متبوع آنهاست به عنوان كارشناس رسمی مداخله و اظهارنظر كنند مگراین كه در آن رشته كارشناس رسمی دیگری وجود نداشته و یا مرضی الطرفین باشند یا آن كه كارمند مذكور طبق مقررات مربوط به آن دستگاه قانوناً ملزم به اظهارنظر باشد. هیچ كدام از مراجع قضائی و ادارات دادگستری و ثبت اسناد و املاك نمی توانند امر كارشناسی رسمی را به كارشناسانی كه كارمند شاغل قضائی یا اداری دادگستری یا ثبت اسناد و املاك می باشند ارجاع كنند مگر این كه در آن رشته جز قاضی و یا كارمند شاغل، كارشناس دیگری وجود نداشته باشد.

مقررات تبصره الحاقی به بند «24» ماده (55) قانون شهرداری ها ـ مصوب 5/4/1352 ـ و اصلاحات بعدی در مورد كارشناسان رسمی و مترجمان رسمی دادگستری نیز جاری است.

 در صورت فوت و یا حجر كارشناس رسمی و یا محرومیت دایم از كارشناسی رسمی، با اعلام ذی نفع، نماینده كانون مربوط به اتفاق نماینده مرجع قضائی محل ضمن تنظیم صورت جلسه لازم برگها و اسناد راجع به امور كارشناسی را جمع كرده در كانون، بایگانی می نماید و درصورتی كه بین آنها اشیاء یا اسنادی، با ارائه دلائل كافی توسط مدعی، متعلق به اشخاص باشد به صاحبان آنها رد می كند.

در هریك از رشته های كارشناسی كه اظهارنظر كارشناس رسمی نسبت به موضوع ارجاع شده لزوماً محتاج به كسب اطلاعاتی است كه تنها در اختیار وزارتخانه ها، مؤسسات دولتی، شركتهای دولتی و وابسته به دولت، نهادهای عمومی غیردولتی و سایر شركتهای دولتی كه شمول قانون بر آنها مستلزم ذكر نام یا ذكر صریح نام است، می باشد، كارشناس مذكور مكلّف به مراجعه به دستگاه یا دستگاههای ذی ربط بوده و دستگاه یا دستگاههای یاد شده نیز موظف به دراختیار گذاشتن اطلاعات مورد نیاز برای اظهارنظر كارشناسی رسمی می باشند.

تبصره ـ اطلاعات طبقه بندی شده و غیرقابل انتشار دستگاههای مورد اشاره در این ماده از حكم مذكور مستثنی می باشد و طبق مقررات قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 21/1/1379 در اختیار كارشناس ذی ربط قرار خواهد گرفت.

كارشناس مزبور تنها این اطلاعات را در حیطه وظائف و مسؤولیتهای خود در رابطه با امر ارجاع شده اعمال خواهد كرد و به كارگیری و یا افشای آن درغیر مورد مذكور ممنوع است در غیراین صورت مشمول قانون مجازات انتشار و افشای اسناد محرمانه و سری دولتی ـ مصوب 29/11/1353 در قسمتهای ذی ربط آن خواهد بود.

هرگاه كارشناس رسمی با سوءنیت ضمن اظهارعقیده در امر كارشناسی برخلاف واقع چیزی بنویسد و یا در اظهار عقیده كتبی خود راجع به امر كیفری و یا حقوقی تمام ماوقع را ذكر نكند و یا برخلاف واقع چیزی ذكر كرده باشد جاعل در اسناد رسمی محسوب می گردد و همچنین هرگاه كارشناس رسمی در چیزی كه برای آزمایش در دسترس او گذاشته شده با سوءنیت تغییر بدهد به مجازاتهای مقرر در قانون مجازات اسلامی محكوم می شود و اگر گزارش خلاف واقع و اقدامات كارشناس رسمی در حكم دادگاه مؤثر واقع شده باشد كارشناس مذكور به حداكثر مجازات تعیین شده محكوم خواهدشد. حكم یاد شده در مورد خبرگان محلی نیز لازم الرعایه می باشد.

صدور پروانه برای كارشناسان رسمی فقط برای یك رشته كارشناسی مجاز است.

كلیه كانونهای موجود مكلفند حداكثر ظرف سه ماه از زمان لازم الاجراء شدن این قانون وضعیت خود را با مقررات این قانون تطبیق دهند.

 آیین نامه اجرائی این قانون ظرف سه ماه از تاریخ تصویب توسط وزیر دادگستری تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.

قانون راجع به كارشناسان رسمی مصوب 23/11/1317 و قانون راجع به اصلاح قانون كارشناسان رسمی وزارت دادگستری مصوب 14/2/1339 و لایحه قانونی استقلال كانون كارشناسان رسمی مصوب 1/7/1358 شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران لغو می شوند.

قانون فوق مشتمل بر چهل و يک ماده و سی و نه تبصره در جلسه علنی روز يکشنبه مورخ هیجدهم فروردين ماه يکهزار و سيصد و هشتاد و يک مجلس شورای اسلامی تصويب و در تاريخ 28/1/1381 به تأييد شورای نگهبان رسيده است