ممنوع الخروجی و رفع آن

موارد ممنوع الخروج نمودن و راههای برداشتن آن

جلوگیری از خروج فرد از کشور یا ممنوع الخروجی اقدامی است از سوی طلبکاران و اشخاص و یا نهادهای عمومی و دولتی و وابسته به حاکمیت برای اینکه هم به مخاطب فشار وارد کنند برای پرداخت بدهی و انجام تعهد و هم وسیله ای است جهت جلوگیری از فرار و از دسترس خارج شدن فرد بدهکار یا متهم.عمل شوهر در جلوگیری از خروج زن از کشور هرچند که به غلط و در لسان عامیانه ممنوع الخروجی نامیده می شود ولی در واقع انصراف از اجازه خروجی است که قبلاً به زن داده شده است.البته به چند دلیل ممکن است افراد ممنوع الخروج شوند یکی به دستور مراجع و نهادهای قضایی یعنی به جهت وجود بدهی از سوی نهادهای اجرایی مانند اداره اجرای ثبت و یا به جهت وجود سوابق سوء در نهادهای امنیتی و اطلاعاتی.ممنوع الخروجی در فرضی که به دستور مراجع حقوقی و قضایی انجام شود ممکن است در مرحله رسیدگی و جریان دادرسی به منظور دسترسی به متهم باشد و یا به عنوان نوعی مجازات در مرحله اجرای احکام کیفری.

چه کسانی ممنوع الخروج می شوند؟

آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا : بدهکاری که به دلیل عدم معرفی مال یا عدم دسترسی به اموال وی به درخواست بستانکار وفق مقررات از خروج وی از کشور جلوگیری می شود.

برابر قوانین کیفری : اشخاصی که دارای محکومیت کیفری قطعی هستند و مجازات دوره محکومیت خود را طی نکرده اند ممنوع الخروج می باشند.

برابر قانون گذرنامه : بدهکارانی که با صدور اجرائیه از سوی واحدهای اجرائی ثبت اسناد یا اجرای احکام دادگاه ها مواجه شوند، با احتمال منوع الخروجی مواجه خواهند بود.

طبق مفهوم مخالف ماده 18قانون گذرنامه در موارد زیر برای اشخاص گذرنامه صادر نمی شود و به عبارتی اشخاص ممنوع الخروج می شوند: 

● اشخاص کمتر از 18 سال و کسانی که تحت ولایت یا قیمومیت می باشند، در صورتی که اجازه کتبی ولی یا قیم را نداشته باشند.

● مشمولین وظیفه عمومی در صورتی که اجازه کتبی اداره وظیفه عمومی را نداشته باشند.

● زنان شوهردار ولو کراراً از 18 سال تمام بدون موافقت کتبی شوهر خود و در موارد اضطراری اجازه دادستان شهرستان محل درخواست گذرنامه که مکلف است نظر خود را اعم از قبول درخواست یا رد آن حداکثر ظرف سه روز اعلام دارد.

● در رابطه با مهریه نیز می توان حکم ممنوع الخروجی مرد را گرفت که در این مورد، مرد به علت عدم پرداخت مهریه همسرش ممنوع الخروج می شود که این ممنوع الخروجی از طریق مراجع ثبتی به عمل خواهد آمد.

به طورخلاصه تنها ۴ گروه از افراد برای خروج از مرزهای کشور دچار مشکل و ممنوع الخروجی می شوند که در زیر به آنها اشاره می کنیم :

1- بدهکاران قطعی مالیاتی ، بدهکارانی که به موجب صدور حکم قطعی دادگاه یا صدور اجرائیه در اجرای ثبت سازمان ثبت اسناد و املاک ، بدهی آن‌ها محرز شده است.

2- افرادی که در خارج از ایران به خاطر تکدی ، ولگردی ، سرقت ، کلاهبرداری و هر عنوان دیگری دارای سوء شهرت شده باشند.

3- افرادی که مسافرت آنها به خارج از کشور به تشخیص مقامات قضایی مخالف مصالح جمهوری اسلامی کشورمان ایران باشد، کسانی که به موجب اعلام کتبی مقامات قصایی اجازه خروج از کشور را ندارند.

4- افرادی که اخذ گذرنامه و خروج از کشور آنها به اراده فرد دیگری مانند ( پدر، شوهر و…) محول شده است اجازه ندارند از کشور خارج شوند.

برای استعلام ممنوع الخروجی چند راه وجود دارد :

1- سامانه استعلام ممنوع الخروجی: برای اطلاع از ممنوع الخروجی‌ها و رفع ممنوع الخروجی‌های مربوط به پرونده‌های دوایر اجرای اسناد رسمی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور می‌توانید به سایت استعلام ممنوع الخروجی مراجعه کنید. باید توجه داشته باشید که ممنوع الخروجی به سایر دلایل در این سامانه ثبت نمی‌شود.

2- مراجعه به اداره گذرنامه تهران و استان‌ها و ارائه اصل پاسپورت.

نکته مهم : اگر ممنوع الخروج شده اید و دلیل آن قضایی است، فقط باید از طریق سامانه ثنا ، اقدام به دیدن ابلاغیه های مربوط به آن کنید.

در گذشته افراد برای اطلاع از وضعیتشان باید به اداره گذر نامه مراجعه می کردند و یا با تماس تلفنی استعلام می گرفتند که زمانگیر بود و امکان استعلام اشتباه در این روش وجود داشت و در صورتی هم که شخص تصمیم به مراجعه حضوری به اداره گذرنامه می گرفت، زمان زیادی از وقت شخص صرف می شد.

در حال حاضر می توانید با مراجعه به سامانه استعلام در سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مراجعه کنید و اطلاعات لازم را درخصوص ممنوع الخروج بودنتان بدست آورید. برای استعلام شما به اطلاعات هویتی خود مانند کارت ملی نیاز دارید و سیستم استعلام ممنوع الخروجی به صورت لحظه ای، وضعیت شما در موضوع ممنوع الخروجی را اعلام می کند. برای این کار نیاز نیست تا وقت زیادی صرف کنید، تنها با وارد کردن اطلاعات هویتی خود مانند کد ملی خود در سایت exitban.ssaa.ir میتوانید استعلام ممنوع الخروج بودن خود را مشاهده کنید و پس از آن با خیالی راحت شرایط لازم برای سفر را مهیا بسازید.

ممنوع الخروج کردن زوج بابت مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت :

زوجه برای مطالبه مهریه‌ی خود می تواند از دو طریق اقدام کند، یکی از طریق دادگاه و دیگری از طریق اداره اجرائیات ثبت. برای اقدام از اداره اجرائیات ثبت، زوجه باید سند رسمی مهریه خود را داشته باشد.

میدانیم که زوجه با داشتن سند رسمی مهریه میتواند از طریق اجرای اداره ثبت اسناد نیز مطالبه مهریه کند.

در این صورت او بایستی به دفتر ازدواجی که در شناسنامه و عقد نامه قید شده و نکاح را ثبت کرده مراجعه نماید و تقاضای صدور اجرائیه کند پس از صدور اجرائیه به اداره اجرای ثبت اسناد مراجعه می شود که آنجا هم میتوان اموال زوج را توقیف کرد و هم او را ممنوع الخروج کرد.

موارد رفع ممنوع الخروجی :

با استناد به ماده ۲۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مرجع اجراءکننده رأی باید به تقاضای محکوم‌ٌله قرار ممنوع‌الخروج بودن محکومٌ‌علیه را صادر کند. این قرار تا زمان اجرای رأی یا ثبوت اعسار محکومٌ‌علیه یا جلب رضایت محکومٌ‌له یا سپردن تأمین مناسب یا تحقق کفالت مطابق قانون مدنی به قوت خود باقی است.

رویه اداره اجرای ثبت تهران اینگونه است که اگر حکم اعسار زوج از پرداخت مهریه صادر شده باشد و زوج پیش پرداخت مشخص شده در حکم و کمی از اقساط را پرداخته باشد با تقاضای مرد، ممنوع الخروجی او را رفع می کند.

بعضی از خانم ها (زوجه) ممکن است مقداری از مهریه را از دادگاه مطالبه کرده و مقداری دیگر را طریق اداره اجرای ثبت درخواست داده باشد.در این موارد می بایستی برای آن قسمت از مهریه که از طریق ثبت اقدام شده دادخواست تقسیط مهریه مستقل تقدیم دادگاه کرد. البته در مواردی دیده شده که تقسیط مهریه مطالبه شده از طریق دادگاه هم در رفع ممنوع الخروج کردن زوج در اداره ثبت نیز موثر بوده است.

با عنایت رویه فعلی اداره اجرای ثبت تهران،رفع ممنوع الخروجی پس از تقسیط مهریه با درخواست زوج یا وکیل او صادر میشود.

بنابراین حکم اعسار در رفع ممنوع الخروجی موثر است. آنچه اهمیت دارد نیم عشر دولتی است که معضلی است در اداره ثبت. برای رفع ممنوع الخروجی بایستی نیم عشر دولتی پرداخت شود که گاهی اوقات کم هم نیست. البته راهکارهای قانونی باتوجه به شرایط پرداختی زوج، برای کم کردن آن در صورت همکاری کارشناس حقوقی اداره ثبت و ریاست محترم اجرای ثبت وجود دارد. ولی در نهایت نیم عشر مشخص شده و نهایی بایستی پرداخت شود تا زوج بتواند از کشور خارج شود.

مدت اعتبار ممنوع الخروجی چقدر است؟

مدت اعتبار این قرار ۶ ماه یکبار در نظر گرفته شده است. این اعتبار می‌تواند طبق صلاحدید دادگاه هر ۶ ماه یکبار به صورت مجدد تمدید شود.لازم به ذکر است که این قرار پس از ابلاغ ظرف ۲۰ روز در دادگاه تجدید نظر استان مورد نظرتان قابل اعتراض می‎باشد.

نکات مهم در ممنوع الخروجی :

۱- افراد برای خروج از مرزهای کشور نیازمند مدارکی هستند از جمله گذرنامه که این گذرنامه در واقع اجازه خروج آنها از کشور به شمار می رود. در این مورد ماده 2 قانون گذرنامه این چنین مقرر می دارد: " اتباع ایران برای خروج از کشور و یا اقامت در خارج و یا مسافرت از خارج به ایران باید تحصیل گذرنامه نمایند. صدور گذرنامه منوط به ارائه اسنادی است که هویت و تابعیت ایرانی تقاضا کننده را ثابت نماید."

 اما حساسیت های بالا در برخی موارد باعث می شود بعضی افراد در برخی شرایط برای خروج از کشور با ممنوعیت هایی مواجه شوند.

۲- لازم به ذکر است برای ممنوع الخروج کردن افراد لزوما جلسه رسیدگی خاصی تشکیل نمی شود و حتی ممکن است فرد لحظه ای قبل از سوار شدن به هواپیما از ممنوع الخروج بودن خود اطلاع حاصل کند گرچه این امر در مخالفت صریح با حقوق افراد است.

۳- در خصوص سفر واجب که وجوب آن از قبل ثابت شده باشد و سفرهای درمانی ضروری، دادگاه موقتاً به محکومٌ‌علیه اجازه خروج از کشور را می‌دهد.

۴- نشانی زوج مندرج در عقدنامه بسیار مهم است بهتر است اگر نشانی خود را تغییر داده اید به دفتر ازدواجی که عقد نکاح را ثبت کرده مراجعه کنیدو تغییر آدرس را اعلام کنید.

اعتراض نسبت به ممنوع الخروجی فرد

طبق تبصره ۲ ماده ۲۴۷ قانون آیین دادرسی کیفری فردی که ممنوع الخروج شده تا ۱۰ روز امکان اعتراض به قرار ممنوع الخروجی خود دارد.

آیا امکان خروج فرد از کشور با وجود ممنوع الخروجی وجود دارد؟

برخی مواقع به جهت سفر زیارتی و یا مسافرت های ضروری شرایط خروج فرد از کشور به طور موقت ضمن جلب رضایت از طلبکاران و… وجود دارد.

آیا شغل افراد بر ممنوع الخروجی بودن آنها تأثیر دارد؟

اغلب برخی اشخاص که شغل و حرفه آنها نیازمند خروج از کشور است؛ خروج از کشور را در وضعیت ممنوع الخروجی دارند در این حالت در صورتی که شرایط خاص وی ثابت و تایید شود ممنوع الخروجی آنها رفع می شود.

مواد ممنوع الخروج کردن فرد :

۱- ماده ۲۴۷ قانون آیین دادرسی کیفری و ممنوع الخروجی 

در ماده ۲۴۷ قانون آیین دادرسی کیفری قانون گذار ممنوعیت خروج افراد از کشوررا به عنوان یکی از موارد نظارت قضایی قابل تعیین دانسته است.

۲- ماده ۲۴۸ قانون آیین دادرسی کیفری

مدت اعتبار قرار منع خروج از کشور شش ماه و قابل تمدید است. در صورتی که مدت مندرج در دستور منع خروج منقضی شود، این دستور خود به خود منتفی است و مراجع مربوط نمی‏ توانند مانع از خروج شوند.

۳- ماده 17 قانون گذرنامه می ‌گوید

" دولت می ‌تواند از صدور گذرنامه و خروج بدهکاران قطعی مالیاتی و اجرای دادگستری و ثبت اسناد و متخلفان از انجام تعهدات ارزی طبق ضوابط و مقرراتی که در آیین نامه تعیین می‌شود جلوگیری نماید " بنابراین ماده به دولت یا قوه مجریه اجازه داده شده تا خروج بدهکاران اجرایی از کشور را بنا به تقاضای طلبکار انجام دهد و دقت داشته باشید که تا زمانی که از طرف بدهکار بدهی خود را پرداخت نکند یا رضایت طلبکار خود را نگیرد، نمی ‌تواند نسبت به رفع ممنوع الخروجی اقدام نماید.

۴- ماده 188 قانون آیین دادرسی کیفری

" در صورت وقوع جرم (تا قبل از اثبات مجرمیت متهم) تا هنگامی که به متهم دسترسی حاصل نشده است، بازپرس می تواند با توجه به اهمیت و ادله وقوع جرم، دستور منع خروج متهم را از کشور صادر کند.

۵- ماده 509 قانون آیین دادرسی کیفری

" در صورت وقوع جرم (در مرحله اجرای حکم) هر گاه اقدامات قاضی اجرای احکام کیفری منتهی به دسترسی به محکوم علیه نشود و بیم فرار وی از کشور باشد، می تواند دستور منع خروج او را از کشور صادر کند و به مراجع قانونی اعلام کند؛ اما به محض حضور یا دستگیری محکوم علیه نسبت به لغو این دستور اقدام می کند.

۶- ماده 202 قانون مالیات های مستقیم

" در مورد بدهکاران مالیاتی که میزان بدهی قطعی آنها از 10 میلیون ریال بیشتر باشد و همچنین مدیر یا مدیران مسوول اشخاص حقوقی خصوصی بابت بدهی قطعی مالیاتی شخص حقوقی اعم از مالیات بر درآمد شخص حقوقی یا مالیات هایی که به موجب این قانون شخص حقوقی مکلف به کسر و آن می باشد و مربوط به دوره مدیریت آنان بوده، وزارت امور اقتصاد و دارایی یا سازمان امور مالیاتی کشور می تواند از خروج آنان جلوگیری نمایند مراجع ذیربط با اعلام وزارت یا سازمان مزبور مکلف به اجرای این ماده می باشند.

۷- لایحه قانونی ممنوعیت خروج بدهکاران بانک ها

در مورد اشخاصی که به بانک های کشور بدهکار بوده و اسامی آنان از طرف بانک ها به بانک مرکزی اعلام شده است و همچنین واردکنندگان و صادرکنندگانی که به تعهدات خود عمل نموده اند، بانک مرکزی ایران اجازه دارد از طریق دادسرای عمومی تهران خواستار ممنوعیت خروج آنان از کشور گردد. خروج اشخاص مزبور از کشور منوط به اجازه بانک مرکزی ایران می باشد.

۸- ماده ۲۳ قانون نحوه محکومیت های مالی

مرجع اجراءکننده رأی باید به تقاضای محکوم‌ٌله قرار ممنوع‌الخروج بودن محکومٌ‌علیه را صادر کند. این قرار تا زمان اجرای رأی یا ثبوت اعسار محکومٌ‌علیه یا جلب رضایت محکومٌ‌له یا سپردن تأمین مناسب یا تحقق کفالت مطابق قانون مدنی به قوت خود باقی است.