راه حل قانونی فرار از مالیات بر ارث (تقسیم قانونی اموال قبل از فوت)

انحصار وراثت، تحریر، مهر و موم و تقسیم ترکه و به خصوص مالیات بر ارث از نگرانی‌های اصلی مردم است. برای کاسته شدن از این‎ ‎گونه مشکلات نیز صاحبان اموال می‌توانند قبل از فوت خود با تنظیم اسناد‎ ‎مناسب در زمینه اموال شان تعیین تکلیف کنند. از جمله مواردی که در این‏‎ ‎خصوص می‌توان به آن‌ها اشاره کرد وصیت و سند صلح عمری است.‏ یکی از اسناد بسیار مفید و کارآمد «سند صلح عمری» است که در دفاتر اسناد رسمی رواج دارد. به وسیله این سند می‌توان از مشکلات گفته شده جلوگیری‏‎ ‎کرد، بنابراین مالک اموال غیر منقول که اغلب شامل آپارتمان، خانه، زمین‎ ‎و باغ است، می‌تواند با مراجعه به دفتر اسناد رسمی اختیار فروش، اجاره‎ ‎دادن و یا حتی فسخ و اقاله سند مذکور را تا زمان حیات برای خود نگه داشته‎ ‎و اصل مال را به فرزند و یا اشخاص دیگر مدنظر خود انتقال دهد. در نتیجه‎ ‎تا زمانی که شخص زنده است هرگونه دخالت و نظارت و اختیار نسبت به مال خود را دارد، اما بعد از مرگش، مالک آن مال فرزند یا شخص مورد نظر خواهد شد و‎ ‎‎این شرایط، تابع مقررات ارث نمی‌شود.‏

چنانچه شخصی پس از تنظیم سند صلح عمری، از انجام این کار منصرف شود و‏‎ ‎بخواهد مال را دوباره به نام خود بازگرداند، از همان ابتدای تنظیم سند باید از سردفتر بخواهد که شرط فسخ را به صورت یک طرفه و به نفع مصالح (صاحب مال فعلی) در سند قید کند، در این صورت و با وجود این شرط صاحب‎ ‎مال تا قبل از فوت خود به صورت صددرصد و بدون محدودیت اختیار مال و‎ ‎اموالش را دارد و چنانچه فوت کند، اموالش مشمول قانون مالیات برارث نیز نمی‌شود.‏ امروزه با توجه به تحولات اجتماعی و کاهش تعداد فرزندان و نزدیک شدن‎ ‎فاصله اجتماعی بین فرزندان پسر و دختر، گرایش و تمایل خانواده‌ها بر این‎ ‎قرار گرفته که از ماحصل مادی زندگی خود به گونه‌ای تا حدامکان به صورت مساوی بین فرزندان تقسیم کنند. برای تحقق این امر نیز والدین می‌توانند‎ ‎قبل از مرگ به شرح مذکور و با وصیت و یا صلح عمری، مطابق با اراده خویش‎ ‎‎رفتار کنند.‏

وکیل برای انحصار وراثت

صلح عمری و سکنی چیست؟

صلح عمری به معامله ای گفته می شود که در آن فرد تمام یا بخشی از اموال و دارایی های خود را به افراد دیگر مانند همسر، فرزند و … انتقال می دهد. در صلح عمری تا زمانی که فرد در قید حیات است منافعی که از آن ملک به دست می آید متعلق به خودش می باشد و زمانی که شخص فوت کند اموال به نام شخصی که صلح به نام او انجام شده در می آید. در صورتی که حق انتفاع سکونت در یک مسکن باشد به آن صلح سکنی گفته می شود.

آیا به صلح عمری مالیات بر ارث تعلق میگیرد ؟

در این بخش از نوشتار، این نکته مهم را بررسی می‌کنیم که آیا مالیات بر ارث در صلح عمری نیز کاربرد دارد؟ به عبارت دیگر آیا قانون گذار، برای تنظیم این عقد نیز مالیاتی را در نظر گرفته است؟

همانطور که اشاره کردیم، اشخاص با تنظیم صلح نامه عمری، مالکیت اموال را به ورثه منتقل می‌کنند و تنها حق انتفاع را برای مدتی معین (تا زمان در قید حیات بودن)، برای خود باقی می‌گذارند. منظور از حق انتفاع نیز این است که شخص بتواند از منافع مالی که متعلق به شخص دیگری است، استفاده کند. در نتیجه بعد از فوت، مالی باقی نمی‌ماند که برای آن، مالیات بر ارث صلح عمری در نظر گرفته شود. در حقیقت مفهوم ارث تنها زمانی محقق می‌شود که شخص فوت کند و ورثه قصد تقسیم اموال او را داشته باشند. بنابراین تا زمانی که شخص فوت نکند، حق تصمیم گیری در خصوص اموال را دارد و به تبع آن، مالیات بر ارث برای اموالی که توسط او منتقل می‌شوند، تعیین نخواهد شد. این انتقال می‌تواند از طریق صلح نامه عمری، عقد بیع، عقد هبه و غیره انجام شود.

فرار از مالیات بر ارث؛ راه حل قانونی برای عدم پرداخت مالیات به دولت

یکی از مباحث مهمی که معمولاً وراث، نسبت به آن، دغدغه خاطر دارند، چگونگی فرار از مالیات بر ارث است. با توجه به اینکه امروزه، نسبت به بیشتر اموال شخص فوت شده، مالیات بر ارث در نظر گرفته شده است، بسیاری از وراث، قبل از فوت مورث خود، به حقوقدانان مراجعه می‌کنند و در خصوص مالیات بعد از فوت و نحوه جلوگیری از پرداخت آن، به دنبال راه حل هستند. در مطلب امروز، روش قانونی و راه فرار از مالیات بر ارث را بیان خواهیم کرد. در حقیقت با استفاده از این روش، وراث می‌توانند به راحتی از اموال شخص، بعد از فوت او، استفاده کنند. قبل از بیان توضیحات لازم در خصوص راه فرار از مالیات بر ارث ، به برخی از نکات مهم حقوقی در حوزه ارث و اموال شخص فوت شده، اشاره می‌کنیم.

فوت مورث و تکلیف وراث!

تا قبل از فوت، اختیار تصمیم گیری در خصوص تمام اموال، به خود شخص تعلق دارد. بعد از فوت، هر یک از اموالی که مالکیت آن در زمان فوت، به متوفی تعلق داشته است، مشمول مالیات بر ارث خواهد بود، مگر اموالی که تحت عنوان معافیت مالیات ارث در نظر گرفته شود. بنابراین وراث موظف هستند در مهلت تعیین شده در متن قانون، برای پرداخت مالیات بر ارث اقدام کنند. میزان مالیات، با در نظر گرفتن درصدهایی که در متن قانون مشخص شده است، تعیین خواهد شد. همچنین همانطور که در مبحث مالیات بر ارث مادر و مالیات بر ارث پدر مطرح کردیم، اصولا دو متن قانونی نسبت به اموال شخص متوفی قابل اعمال هستند:

قانون مالیات‌های مستقیم مصوب سال ۱۳۶۶

قانون اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم مصوب سال ۱۳۹۴

توضیح آنکه قانون تصویب شده در سال ۱۳۶۶ تنها برای متوفیانی لازم الاجرا است که قبل از تاریخ 01 / 01 / 1395 فوت کرده‌اند. بنابراین نسبت به اموال اشخاصی که بعد از تاریخ مذکور فوت کرده‌اند، قانون اصلاح شده، مورد استناد قرار می‌گیرد.

اقدامات وراث قبل از فوت مورث!

در اکثر اوقات شاهد هستیم که وراث، قبل از فوت مورث خود، تصمیم می‌گیرند که اموال را بین خود تقسیم کنند. آن‌ها تقسیم نامه‌ای را تنظیم می‌کنند و با در نظر گرفتن سهم تعیین شده در متن قانون، برای تقسیم اموال شخص، اقدام می‌کنند. آن‌ها گمان می‌کنند که با تقسیم اموال قبل از فوت شخص، از پرداخت مالیات بر ارث، معاف خواهند بود. این در حالی است که عقد تنظیم شده بین وراث، نه تنها برای فرار از مالیات بر ارث کاربرد ندارد بلکه باطل است.

علت بطلان این عقد، چنین است که اصولاً مالکیت اموال، قبل از فوت، به خود شخص تعلق دارد و در نتیجه انتقال اموال نیز تنها از سوی او میسر خواهد بود. ممکن است وراث بگویند که تقسیم، با رضایت مورث، انجام شده است اما باید به این نکته توجه داشت که اصولاً رضایت مورث نیز تاثیری در صحت تقسیم اموال نخواهد داشت. در حقیقت مفهوم ارث، بعد از فوت شخص، تحقق می‌یابد و تا قبل از فوت، وراث نمی‌توانند اموالی را تحت عنوان ارث، بین خود تقسیم کنند.

راه فرار از مالیات بر ارث !

با توجه به توضیحاتی که بیان کردیم، به این سوال پاسخ خواهیم داد که چه راه حل قانونی برای عدم پرداخت مالیات بر ارث وجود دارد؟

گفتیم که تا قبل از فوت، اختیار تصمیم گیری در خصوص اموال، به عهده شخص مالک یا نماینده قانونی او است. به این نکته نیز اشاره کردیم که تقسیم اموال، حتی با رضایت او، تحت عنوان ارث، امری قانونی نیست و تقسیم نامه تنظیم شده نیز معتبر نخواهد بود. با وجود تمام این مسائل، شخص مالک، اختیار دارد که اموال خود را به سایر اشخاص، منتقل کند. به عنوان مثال اگر پدری قصد داشته باشد قبل از فوت، بخشی از اموال خود را به همسر و بخشی را به فرزند خود منتقل کند، این اختیار، برای او وجود دارد و در نتیجه منع قانونی برای او در نظر گرفته نمی‌شود.

بعد از انتقال اموال به سایر اشخاص، دیگر مالی برای وراث باقی نمی‌ماند تا برای پرداخت مالیات بر ارث، اقدام کنند. بنابراین می‌توان چنین گفت که تنها راه فرار از مالیات بر ارث ، انتقال اموال به وراث، در زمان فوت مورث است. در این صورت، مالکیت اموال، به وراث تعلق می‌گیرد و در نتیجه بعد از فوت، مالیاتی برای آن‌ها تعیین نمی‌شود.

برای انتقال اموال، از چه راهی اقدام کنیم ؟!

بهترین راه برای انتقال اموال به وراث، تنظیم عقد صلح است. با تنظیم این عقد، مالک می‌تواند هر کدام از اموال را به شخص خاصی انتقال دهد و با توجه به لازم بودن این عقد، آثار آن همچنان تا بعد از فوت مورث، باقی خواهد ماند. البته امکان استفاده از عقد هبه یا عقد بیع نیز وجود دارد. به هر حال به نظر می‌رسد عقد صلح، عقد مناسبی برای انتقال اموال به ورثه باشد.

مالیات بر ارث سرقفلی یکی از مالیات‌های مهم است که برای حق دریافت شده از مغازه، در نظر گرفته می‌شود. در زمان حیات شخص، مالکیت بسیاری از اموال به شخص تعلق می‌گیرد. این مالکیت ممکن است نسبت به حقوق یا اعیان در نظر گرفته شود. به عنوان مثال در صورتی که یک خودرو از سوی فروشنده به خریدار منتقل شود، یک عین موضوع انتقال بوده است. این در حالی است که اگر حقی به دیگری انتقال داده شود، اگر چه می‌توانیم احکام انتقال اموال را برای آن در نظر بگیریم اما بدیهی است که در دسته اعیان قرار نخواهند گرفت.

حق سرقفلی نمونه‌ای از حقوق است که امروزه در جامعه ما به اشخاص منتقل می‌شود. برای اطلاع دقیق از مفهوم سرقفلی، ضروری است قبل از بیان نحوه محاسبه مالیات بر ارث سرقفلی ، آن را بررسی کنیم.

مفهوم سرقفلی

قوانینی که در کشور ما به تصویب رسیده‌اند، به طور صریح، مفهوم سرقفلی را بیان نکرده‌اند. حق اشاره شده از جمله حقوقی است که قانون گذار برای حمایت از اشخاصی که اماکن تجاری را اجاره می‌کنند، در نظر گرفته است. در حقیقت با استفاده از این حق، شخص می‌تواند در بنگاه تجاری مشغول به فعالیت شود و ماهانه، هزینه‌ای را بابت اجاره به مالک محل تجاری پرداخت کند. این عرف سال‌ها است که در کشور ما وجود دارد. به عبارت دیگر شخص می‌تواند به صورت نامحدود از بنگاه تجاری استفاده کند اما به هر حال مانند یک مستاجر خواهد بود و موظف است در هر مقطع، مبلغی را به مالک بپردازد.

مالیات بر ارث سرقفلی مغازه

در متن قانون مالیات‌های مستقیم، درصدهایی را مشاهده می‌کنیم که قانون گذار برای هر یک از اموال شخص فوت شده در نظر گرفته است. مالیات بر ارث آپارتمان ، مالیات بر ارث خودرو ، مالیات بر ارث سهام و غیره از جمله مهم‌ترین مالیات‌هایی هستند که در گذشته در خصوص آن‌ها بحث کرده‌ایم.

درصد مالیات بر ارث سرقفلی نیز به عنوان یکی از دیون متوفی که در ماده ۸۶۹ قانون مدنی بیان شده‌اند، باید قبل از تقسیم ارث توسط ورثه پرداخت شود. بنابراین ورثه موظف هستند با توجه به درصدهایی که برای آن‌ها تعیین شده است، این دین را بپردازند، اما ورثه چه کسانی هستند؟

آیا تمام خویشاوندان را شامل می‌شوند؟

پاسخ به این سوال را در بند بعد ذکر خواهیم کرد.

نکات مهم مربوط به مالیات ارث سرقفلی

ورثه باید این نکته مهم را مد نظر داشته باشند که تا قبل از پرداخت مالیات بر ارث سرقفلی ، حق نقل و انتقال آن را ندارند. البته امکان دریافت گواهی حصر ورثه از شورای حل اختلاف وجود خواهد داشت. با این وجود برای تقسیم یا انتقال این حق، پرداخت مالیات تعیین شده ضروری است.

ورثه موظف هستند اظهارنامه مالیات بر ارث را حداکثر تا یک سال بعد از فوت متوفی، به سازمان امور مالیاتی تقدیم کنند. ارائه به موقع این سند به اداره مالیات، این امکان را برای ورثه فراهم می‌کند تا از کسر واجبات مالی و عبادی و هزینه‌های کفن و دفن بهره مند شوند.

امکان پرداخت مالیات هر یک از اموال اعم از حقوق و اعیان به صورت جداگانه وجود دارد. بنابراین شما می‌توانید ابتدا برای پرداخت مالیات بر ارث سرقفلی اقدام کنید.

نحوه محاسبه مالیات بر ارث سرقفلی

قانون گذار اشاره صریحی به درصد مالیات بر ارث سرقفلی برای طبقات دوم و سوم نداشته است. با این وجود می‌توان با در نظر گرفتن متن ماده ۱۷ قانون مالیات‌های مستقیم و همچنین درصد طبقه اول، میزان مالیات را برای این دسته از ورثه نیز در نظر گرفت.

ماده مذکور، مالیات بر ارث سرقفلی مغازه را یک و نیم برابر میزان تعیین شده در ماده ۵۹ این قانون می‌داند. ماده اشاره شده، حق واگذاری سرقفلی را به میزان ۲ درصد در نظر گرفته است. در نتیجه میزان مالیات بر ارث حق سرقفلی برابر با سه و نیم درصد از ارزش روز انتقال حق سرقفلی خواهد بود. میزان ارزش روز را اداره امور مالیاتی محاسبه و به شما اعلام می‌کند. اشاره کردیم که این میزان برای ورثه حاضر در طبقه اول کاربرد دارد. بنابراین میزان درصد مالیات بر ارث سرقفلی برای هر یک از طبقات دوم و سوم، به ترتیب هفت درصد و چهارده درصد خواهد بود.