17 - آیین نامه اجرایی قانون تعیین تکلیف وضعیت ثبتی اراضی و ساختمانھای فاقد سند رسمی

در این آیین نامه عبارات و اصطلاحات  زیر در معانی مشروحه ذیل بکار می رود:  

قانون : قانون تعیین تکلیف وضعیت ثبتی اراضی و ساختمانھای فاقد سند رسمی مصوب 20/9/1390 مجلس شورای اسلامی.  

آیین نامه : آیین نامه اجرائی قانون مذکور.  

ھیات : ھیات  یا ھیات ھای حل اختلاف موضوع ماده یک قانون.  

4 -کارشناس : نماینده و نقشه بردار و کارشناس ثبتی که به موجب ابلاغ مدیر کل ثبت استان به عنوان کارشناس تعیین می گردد.  

5-  دبیر ھیات : کارمندی  که به موجب ابلاغ مدیر کل ثبت استان به عنوان دبیر ھیات تعیین می گردد.  

6-  واحد ثبتی : اداره  ثبت اسناد و املاک شھرستان.  

7-  دستگاه صاحب زمین : موسسات و نھاد ھای عمومی غیر دولتی که مالک یا متولی ملک می باشد.  

8 – ملک جاری : ملکی که اظھار نامه ثبتی برای آن تنظیم گردیده اما تاکنون در دفتر املاک ثبت نشده است.  

9-  بانک اطلاعات : بانک حاوی اطلاعات املاک در زمینه اقدامات انجام شده توسط ھیات و دبیرخانه موضوع این قانون  

10 -  ھیات نظارت : ھیات موضوع ماده 6 قانون اصلاح ثبت اسناد و املاک، مصوب 18/10/1513.

 مدیر کل ثبت اسناد و املاک استان موظف است ضمن ایجاد دبیرخانه و تعیین دبیر و نیروی انسانی و ملزومات مورد نیازدبیرخانه، مقدمات پذیرش تقاضاھا وتشکیل جلسات ھیأتھا را فراھم نماید. دبیر ھیأت توسط مدیرکل ثبت استان از بین کارکنان رسمی و متعھد و متخصص به امور ثبتی و رایانه انتخاب می گردد.

در ھر واحد ثبتی یک دبیرخانه تشکیل می شود و به تعداد مورد نیاز نیروی انسانی در اختیار خواھد داشت. مسئولیت دبیرخانه به عھده دبیر ھیأت می باشد. جلسات ھیأت رسیدگی مطابق مقررات در دبیرخانه تشکیل و در صورت تراکم کار و ضرورت تشکیل دو یا چند ھیات دبیرخانه باید متناسب با انجام امور ھیات ھای مذکور مھیا گردد. مدیرکل ثبت اسناد و املاک استان مکلف است پیگیری و ھماھنگی لازم جھت معرفی اعضاء ھیأتھا را با رئیس کل دادگستری استان، مدیران کل راه و شھرسازی و جھاد کشاورزی به عمل آورد.

متقاضی صدور سند مالکیت در اجرای مقررات قانون و آیین نامه از طریق مراجعه به درگاه الکترونیکی سازمان ثبت اسناد و املاک و تکمیل فرم تقاضا نامه الکترونیکی و اسکن مدارک و مستندات مورد نیاز،  تصــویر مصدق مدارک و فایل نقشه را از طریق پست به دبیرخانه ھیأت ارسال می نماید.  

تبصره 1  ـ  متقاضی در صورت تمایل می تواند جھت تکمیل فرم تقاضا نامه الکترونیکی و ارائه مدارک مورد نیاز به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه نماید. دفاتر مکلفند به نمایندگی از طرف متقاضی مطابق ضوابط آیین نامه پس از تکمیل فرم الکترونیکی تقاضا،  نسبت به ارسال مدارک مورد نیاز به ھیات ھا اقدام نمایند.  

تبصره 2 ـ متقاضی مکلف است در صورت تغییر محل سکونت یا شماره تلفن یا آدرس الکترونیکی مراتب را به واحد ثبتی مربوط اعلام کند.

دبیرخانه درخواست ھای واصل شده را به ترتیب تاریخ وصول بررسی و پس از ممیزی آن و مطابقت مدارک اسکن شده با تصاویر مصدق آن و اخذ گواھی تثبیت موقعیت نقشه ملک در سوابق کاداستر و احراز موضوع مبادرت به ثبت تقاضا نموده و به طریق الکترونیکی شمــاره پیگیری را به متقــاضی اعلام می نماید. در صورتی که تصویر مصدق مدارک مالکیت ظرف مدت 20 روز به دبیرخانه واصل نگردد، دبیرخانه مراتب را به نحو الکترونیکی به متقاضی اخطار و چنانچه ظرف 20 روز مدارک به دبیرخانه تسلیم نشود، فایل مذکور بایگانی و به مدت 3 ماه نگھداری و پس از آن در صورت عدم مراجعه حضوری متقاضی حذف خواھد شد. چنانچه مدارک مصدق ارسالی ناقص بوده یا با محتوای فایل الکترونیکی ارسالی مغایرت داشته باشد، دبیرخانه  مراتب نقص یا مغایرت را به نحو الکترونیکی در دو نوبت به فاصله 20 روز به متقاضی اعلام می نماید. 

متقاضی مکلف است ظرف 30 روز نسبت به رفع نقص اقدام والا تقاضای وی با نظــر ھیأت رد می گردد.  

تبصره ـ در خصوص درخواست ھایی که از طریق دفتر خانه ارسال می شود، در صورت عدم وصول مدارک به دبیرخانه ھیات، ضمن ارسال اخطاریه به متقاضی، مراتب به دفتر خانه نیز اخطار خواھد شد.

دبیرخانه مکلف است کلیه مراحل ثبت تقاضاھا و ممیزی مدارک را در سیستم، ثبت و پس از تکمیل و تعیین نوبت مراتب را به متقاضی اعلام و پس از استعلام وضعیت ثبتی ملک و دریافت پاسخ، پرونده ھا را به ترتیب نوبت  جھت رسیدگی به ھیات ارسال نماید. بدیھی است سوابق ثبت شده قابل تغییر نمی باشد و باید تحت شبکه در بانک اطلاعات واحد ثبتی و بانکھای دیگری که از طریق مرکز توسعه فناوری اطلاعات سازمان ثبت اسناد و املاک کشور پیش بینی خواھد شد،  نگھـــداری شود.  

تبصره 1 ـ چنانچه مالک رسمی ملک مورد تقاضا، نھاد عمومی غیر دولتی  باشد و شخص به صورت  عادی ملک را خریداری و متقاضی ثبت باشد لازم است دبیر ھیات ابتدا نظر  دستگاه مربوط را اخذ و سپس در ھیات مطرح نماید. در مواردی که نھاد عمومی غیر دولتی صرفاً با انتقال اعیانی ملک موافقت نماید ھیات با حفظ حقوق مالک نسبت به عرصه،  رای به انتقال اعیانی به متقاضی خواھد داد.  

تبصره 2 ـ در رابطه با درخواست مرتبط به نسق زراعی دبیر ھیات مکلف است پس از دریافت مستندات مربوط به میزان نسق اولیه، مراتب را به ھیات ارائه نماید.  

تبصره 3 ـ ھر گاه  مورد تقاضا زمین مزروعی و یا باغ باشد و یا پلاک ھای ذیربط سابقه ملی یا موات داشته باشد، دبیر ھیأت موظف است  حسب مورد پس از  

جلب نظر ادارات جھاد کشاورزی یا راه و شھرسازی پرونده را به  ھیات ارسال نماید.

نسبت به اشخاصی که قبلاً در اجرای مقرراتماده 741 اصلاحی قانون ثبت اسناد و املاک در موعد مقرر پرونده تشکیل داده اند ولی تاکنون پرونده آنھا منتھی به صدور رأی و یا قرار بایگانی نگردیده، دبیرخانه مکلف است مطابق ضوابط مقرر در ماده 5 آیین نامه با ارسال اخطاریه رفع نقص به متقاضیان، اقدام مقتضی را معمول نماید.

ھیات در ساعت غیر اداری در محل دبیرخانه تشکیل و با حضور ھمه اعضاء رسمیت می یابد و پس از بررسی مدارک و دلائل ارائه شده مبادرت به صدور رأی می نماید. در صورت نقص پرونده و ضـرورت تحقیــقات بیشتر و جلب نظر کارشناس، ھیات قرار ارجاع به کارشناس منتخب را صادر می نماید. در صورتی که ھیات تشخیص دھد درخواست متقاضی خارج از شمول مقررات قانون بوده و یا  ملک مورد تقاضای ثبت از اراضی دولتی، ملی، موات، منابع طبیعی و عمومی باشد، رای به رد درخواست متقاضی صادر می کند.  

تبصره ـ در صورتی که صدور سند مالکیت به نحو مفروز ممکن نباشد، ھیات می تواند با درخواست متقاضی پس از تعیین ماخذ ششدانگ با رعایت سایر مقررات رای به صدور سند مالکیت مشاعی صادر نماید.

در مواردی که ھیأت حضور متقاضی یا صاحبان عرصه و یا سایر اشخاص را برای ادای توضیح لازم بداند دبیر ھیأت موظف است ترجیحاً از طریق پیامک یا آدرس الکترونیکی و در صورت عدم امکان با ارسال اخطار کتبی از آنان دعوت به عمل آورد. چنانچه دعوت شدگان در موعد مقرر حاضر نشوند، ھیات برای نوبت دوم از آنان دعوت نموده و در صورت عدم مراجعه و اطمینان از اطلاع مخاطب در این خصوص، تصمیم مقتضی اتخاذ خواھد نمود.

کارشناس موظف است نسبت به امور ارجاعی ظرف مدت 20 روز پس از دریافت قرار کارشناسی  با حضور متقاضی به محل مراجعه و نقشه ارائه شده را با تصرفات فعلی  و مدارک خرید تطبیق  دھد و در صورتی که تصرفات مالکانه و بلامعارض متقاضی یا متقاضیان احراز شود و تصرفات وی با میزان خریداری و یا سھم مشاعی منطبق باشد صورتجلسه احراز تصرف حاوی »خلاصه وضعیت ثبتی ملک، آخرین مالک رسمی، نحوه خرید متقاضی از مالک و حدود آن، مساحت عرصه، قدمت اعیان، نوع ملک، حقوق ارتفاقی،  شماره فرعی و اصلی، بخش، نحوه تصرفات، ارزش عرصه و اعیان ، نوع حد فاصل و پلاک مجاورین «  را با ذکر سلسه ایادی تنظیم و به امضاء چھارنفر از مجاورین یا معتمدین محلی  و نیز متقاضی رسانیده و به ھمراه نقشه ترسیمی به دبیر ھیات تسلیم نماید.  

تبصره 1 ـ در صورتی که تعداد متصرفین در یک پلاک ثبتی اعم از اصلی یا فرعی یا یک بلوک متعدد باشند و ھیات ارجاع امر به کارشناس را ضروری بداند و انجام کارشناسی در توان واحد ثبتی نباشد رئیس واحد ثبتی  مکلف است مراتب را به اداره کل ثبت استان جھت ارجاع به ھیات کارشناسی اعلام نماید.  ھیأت کارشناسی موظف است مطابق ضوابط آیین نامه ضمن بازدید از محل و تطبیق مدارک متقاضیان با محل و سوابق ثبتی، گزارش و نظر کارشناسی را به تفکیک ھر تقاضا به نحو مستند به ھیات ارائه نماید.  

تبصره 2 ـ عدم پرداخت ھزینه کارشناسی توسط تعدادی از متقاضیان قطعات مفروزی مانع از انجام کار کارشناسی نسبت به تقاضای سایر متقاضیان که ھزینه کارشناسی را پرداخت نموده اند، نخواھد بود.  

تبصره 3 ـ در صورت اعتراض متقاضی به گزارش کارشناس منتخب، ھیات می تواند کارشناس دیگری را جھت تجدید کارشناسی تعیین نماید.  

تبصره 4 ـ چنانچه کارشناس در مھلت مقرر نظر کارشناسی خود را ارائه ننماید، موضوع در ھیأت مطرح و در صورت لزوم نسبت به تعیین کارشناس  دیگر اقدام خواھد شد. در صورت مسامحه کارشناس و تکرار آن، موضوع  در ھیات مطرح و نام وی از  لیست کارشناسان حذف و از ارائه کار جدید به وی خودداری خواھد شد. در صورتی که واحد ثبتی از جھت تعداد کارشناس دارای محدودیت بوده و یا پاسخگوی امور ارجاعی نباشد، رئیس واحد ثبتی با ھمکاری مدیر کل ثبت اسناد و املاک استان کارشناسان را از واحد ھای دیگر انتخاب و به ھیات معرفی می نماید.

نسبت به املاکی که تشخیص حدود واقعی آن امکان پذیر نمی باشد کارشناس یا ھیات کارشناسی موظف است  با رعایت ماده 4 قانون مساحت کل پلاک را پس از کسر گذر ھای احداثی مشخص و تناسب تصرفات متقاضی نسبت به سھم مشاعی وی را به ھیات گزارش نماید.  

تبصره ـ در صورتی که ملک دارای تعارض در سوابق ثبتی بوده و یا مشمول مقررات ماده یک قانون نباشد، کارشناس مستنداً گزارش لازم را در فرم جداگانه تھیه و به ھیات تسلیم می  نماید.

دبیر ھیات مکلف است نسبت به پرونده ھایی که به کارشناس ارجاع شده پس از وصول  نظریه کارشناس و استعلام وضعیت ثبتی،  پرونده  را به ھیات ارائه  نماید. چنانچه ملک مورد تقاضا جاری و دارای سابقه اعتراض باشد و نتیجه آن مشخص نگردیده باشد، دبیر ھیات موضوع را از مرجع قضائی مربوط استعلام و در خصوص سایر محدودیت ھا پس از انجام مکاتبات لازم نتیجه را به ھیات ارسال می نماید.

دبیر ھیات مکلف اســت کلیه آراء صـــادره از ھیات را در بانــک اطلاعات مربــوط ثبــت و عند الاقتضاء جھت اجرا به واحد ثبتی ارسال نماید.  واحد ثبتی مکلف است پس از انتشار آگھی موضوع ماده 3 قانون، در رابطه با  املاکی که قسمتی از آن درخواست ثبت نشده است، با رعایت ماده 13 قانون پس از تنظیم اظھار نامه حاوی تحدید حدود، آگھی نوبتی و تحدید حدود را بصورت ھم زمان منتشر نماید و در خصوص املاکی که سابقه تحدید حدود ندارند، آگھی تحدید حدود را بصورت اختصاصی منتشر نماید.  در آگھی ماده 3  لازم است نام و نام خانوادگی متقاضی یا متقاضیان، پلاک اصلی و فرعی ملک، محل وقوع آن، نوع،  مساحت و نام و نام خانوادگی  مالک رسمی قید گردد. در صورت وقوع اشتباه در موارد فوق، آگھی مذکور تجدید خواھد شد.

صدور سند مالکیت منوط به تائید صحت انتشار آگھی  و عدم وصول اعتراض و یا تعیین تکلیفاعتراض و نیز پرداخت ھزینه ھای متعلقه می باشد. در خصوص املاک جاری پس تائید موارد فوق و نیز حصول اطمینان از انجام عملیات ثبتی، مبادرت به صدور سند مالکیت خواھد شد.

کارشناسان منتخب باید علاوه بر دارا بودن صلاحیت ھای عمومی و فقدان پیشینه سوء، واجد یکی از شرایط زیر باشند:  

الف – دارندگان مدارک کارشناسی و بالاتر در رشته ھای حقوق یا نقشه برداری با داشتن حداقل 2 سال سابقه کار و سایر رشته ھا با داشتن حداقل 4 سال سابقه کار در امور تخصصثبتی.  

ب- دارندگان مدارک کاردانی در رشته حقوق با گرایش علوم ثبتی با داشتن حداقل 5  سال سابقه کار و سایر رشته ھا  با داشتن حداقل 7 سال سابقه کار درامور تخصصی ثبتی.  

ج – دارندگان مدرک دیپلم با داشتن حداقل 10 سال سابقه کار در امور تخصصی  ثبتی.

 چنانچه آراء ھیات ھا در حین انشاء دچار سھو قلم و یا اشتباه جزئی گردد و این ایراد خللی به اساس رای وارد ننماید، ھیات تا قبل از ثبت ملک در دفتر املاک می تواند نسببه تصحیح رای اقدام نماید. در صورت ثبت ملک در دفتر املاک، مراتب در ھیات نظارت مطرح و اتخاذ تصمیم خواھد شد.

میزان ھزینه کارشناس به شرح زیر تعیین خواھد شد و باید قبل از شروع کار توسط متقاضی به حساب خاص در خزانه داری کل کشور واریز گردد :  

الف ـ دستمزد کارشناسی ساختمانھا و تاسیسات:  

-  تا 200 متر مربع مقطوعا ً  000/300 ﷼؛  

–  بیش از 200 متر مربع تا 005 متر مربع مقطوعاً 000/004 ﷼؛  

–  بیش از 005 مربع تا 1000 متر مربع مقطوعاً 000/005 ﷼؛  

4 – مازاد بر 1000 متر مربع به ازاء ھر متر مربع 004 ﷼ ( حداکثر 9 میلیون ﷼ ).  

ب ـ دستمزد کارشناسی اراضی کشاورزی و نسق ھای زراعی:  

-  تا یک ھکتار 000/005 ﷼؛  

– در مواردی که مساحت ملک بیش از یک ھکتار باشد به ازاء ھر ھکتار مازاد، 51 درصد به دستمزد اضافه می شود و حداکثر 4 میلیون ﷼ می باشد.  

تبصره ـ در صورتی که حسب تشخیص ھیات انجام کار کارشناسی به کارشناس رسمی محول گردد، ھزینه کارشناسی مطابق با تعرفه کارشناسان رسمی پرداخت خواھد شد.

ھیات حل اختلاف پس از وصول نظر کارشناسی، دستور پرداخت دستمزد را به رئیس  واحد ثبتی  خواھد داد.

در اجرای تبصره ماده 17 قانون و به منظور  ایجاد زیر ساخت لازم و پرداخت حق الزحمه اعضاء ھیات و سایر کارکنان، از متقاضیان موضوع این قانون برای ھر پرونده پنج درصد بر مبنای ارزش منطقه ای اخذ و به حساب خاص در خزانه داری کل کشور واریز و به شرح زیر ھزینه می شود.  

الف : حق الزحمه ھر یک از اعضاء ھیأت ھای حل اختلاف به ازاء ھر رأی پنجاه ھزار ﷼.  

ب : حق الزحمه دبیرھیأت حل اختلاف به ازاء ھر پرونده مبلغ ده ھزار ﷼.

از ھر یک از متقاضیان در موقع ثبت نام مبلغ پانصد ھزار﷼ ( از محل وجوه موضوع تبصره ماده 17 قانون) بــه صـــورت علی الحساب اخذ و به حسابی که به ھمین منظــور افتتاح شـــده واریــز می شود.  

تبصره 1 ـ وجوه دریافتی مزبور تا مرحله صدور سند مالکیت بصورت علی الحساب تلقی می گردد.  

تبصره 2  ـ حق الزحمه اعضاء و دبیر ھیات پس از صدور رای قابل پرداخت می باشد.

 در راستای ایجاد زیرساخت لازم و ارتقاء سطح کیفی و جبران کسری ھزینه استانھایی که موجودی حساب آنھا تکافوی پرداخت ھای مقرر را نمی نماید و نیز تامین تجھیزات، امکانات، خودرو، پرداخت حق الزحمه به افرادی که به تشخیص سازمان به نحوی در اجرای  اھداف موضوع قانون منشاء اثر بوده اند و ھمچنین تامین و ترغیب نیروی انسانی مورد نیاز واحدھای ثبتی و احداث، توسعه و تجھیز ساختمانــھا و سایـــر ھزینه ھای  مورد نیاز واحدھای ثبتی، وجوه ماخوذه با اولویت پرداخــت حق الزحمه ھیات ھا تحت  نظر رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک ھزینه خواھد شد.

این آیین نامه در 21 ماده و 51 تبصره در تاریخ به تصویب رئیس قوه قضائیه رسیـد و از این تاریخ لازم الاجراء می باشد./  

صادق لاریجانی