فصل دوم - قواعد مبدأ و گواهی اسنادی مبدأ و کنترل آن

کالایی که تماماً در یک کشور تولید شده، همان کشور را باید مبدأ آن کالا محسوب نمود. فقط موارد زیر به عنوان کالایی که تماماً در یک کشور تولید شده، در نظر گرفته خواهد شد:

الف - محصولات معدنی که از خاک، آبهای سرزمینی یا از بستر دریای همان کشور استخراج می شوند.

ب - محصولات نباتی که در همان کشور برداشت می شوند.

پ - حیوانات زنده ای که در همان کشور به دنیا آمده و در همانجا پرورش داده می شوند.

ت - محصولاتی که از حیوانات زنده در همان کشور به دست می آیند.

ث - محصولاتی که از صیادی یا ماهیگیری در همان کشور به دست می آیند.

ج - محصولاتی که از صیادی در دریا یا سایر محصولاتی که از دریا به وسیله کشتی های همان کشور به دست می آیند.

چ - محصولات که از کارخانه های مستقر بر روی عرشه کشتی های همان کشور منحصراً از محصولات بند (ج) به دست می آید.

ح - محصولاتی که از دریا یا اعماق آن در خارج از آبهای سرزمینی همان کشور استخراج می شود، به شرط اینکه همان کشور حق انحصاری در آن آبها یا اعماق آن را داشته باشد.

خ - قراضه و ضایعات حاصل از عملیات ساخت یا پردازش و اشیای مستعمل که در همان کشور جمع آوری شده و فقط مناسب برای بازیافت مواد خام باشند.

د - کالاهایی که در همان کشور منحصراً از محصولات اشاره شده در بندهای (الف) تا (خ) تولید شوند.

وقتی دو یا چند کشور در تولید کالا دخالت دارند (یعنی کالایی که تماماً در یک کشور تولید نشده) ، مبدأ آن کالا براساس ضابطه تغییر اساسی تعیین خواهد شد.

تبصره - ضابطه تغییر اساسی ضابطه ای است که براساس آن کشور مبدأ کالا تعیین می شود، کشوری که در آن آخرین عملیات اساسی پردازش یا ساخت انجام شده، به نحوی که این عملیات اساسی موجب پیدایش صفت و خاصیت اصلی کالای نهایی می گردد.

در بکارگیری ضابطه تغییر اساسی، گمرک از قواعد هماهنگ مبدأ تدوین شده توسط شورای همکاری گمرکی استفاده خواهد نمود.

در اجرای آیین نامه یا توافقات بین المللی، وقتی که ضابطه تغییر اساسی بر مبنای شرط درصدی از ارزش تعیین می شود، ارزش ها باید طبق موازین زیر منظور گردد:

الف - برای مواد وارداتی، ارزشی که براساس آن به هنگام ورود، حقوق ورودی وصول می شود و چنانچه این مواد مبدأ مشخصی نداشته باشند، براساس اولین قیمت قابل اثبات پرداخت شده در قلمرو گمرکی کشوری که آن مواد ساخته شده است.

ب - برای کالاهای تولید شده در داخل، براساس قیمت صادراتی آن کالا طبق ماده (16) قانون.

عملیاتی که نقشی در پیدایش صفت یا خاصیت اصلی کالاها ندارند یا نقش اندکی دارند و به خصوص عملیاتی که محدود به یک یا چند از موارد زیر باشد، به عنوان عملیات اساسی پردازش یا ساخت تلقی نخواهند شد:

الف - عملیاتی که برای حفظ کالا در جریان حمل یا انبار کردن لازم است.

ب - عملیاتی که در بهبود بسته بندی یا کیفیت ارائه به بازار کالا یا عملیاتی که برای آماده کردن کالا برای ارسال از قبیل بسته بندی مجدد و درجه بندی دخالت دارند.

پ - سرهم کردن ساده اجزای محصولات به منظور تشکیل یک محصول کامل.

ت - از هم جداسازی مجموعه ها.

ث - مخلوط کردن کالاهای دارای مبدأهای مختلف، به شرط اینکه صفت اصلی محصول به دست آمده از اختلاط، اساساً مغایر با مشخصات کالاهایی که با یکدیگر مخلوط شده اند، نباشد.

ج - ذبح حیوانات.

ملزومات، لوازم یدکی، ابزارآلات برای استفاده با ماشین، وسایل، دستگاه ها یا وسایل نقلیه، دارای همان مبدأ ماشین، وسایل، دستگاه ها یا وسایل نقلیه خواهد بود، به شرط اینکه به همراه آنها وارد و معمولا با آنها فروخته شده و از نظر تعداد نیز متناسب با آنها باشد.

مبدأ لوازم بسته بندی همان مبدأ کالای دورن آن می باشد، به استثنای مواردی که طبق قاعده (5) سیستم هماهنگ شده یا مقررات این آیین نامه لوازم بسته بندی باید جداگانه طبقه بندی شود.

در تعیین مبدأ کالا، مبدأ عواملی از قبیل نیروی برق، ماشین آلات یا ابزارآلاتی که در ساخت یا پردازش کالا مورد استفاده قرار گرفته منظور نمی شود و تأثیری در تعیین مبدأ کالا ندارد.

تغییرات در قواعد مبدأ یا رویه های بکارگیری آن، در مواردی که باعث محدودیت یا مؤثر در افزایش حقوق ورودی باشد، شامل کالای موجود در اماکن گمرکی نمی گردد.

اصطلاحات مورد استفاده در این مبحث در معانی مشروح زیر به کار می روند:

الف - اظهارنامه مبدأ: بیان مبدأ کالای صادراتی در سیاهه یا هر سند دیگر مربوط به کالا که سازنده، تولیدکننده، عرضه کننده، صادرکننده یا اشخاص صلاحیت دار دیگر ارائه می دهند.

ب - اظهارنامه مبدأ گواهی شده: اظهارنامه مبدأ که به وسیله گمرک صادرکننده کالا گواهی شده است.

پ - گواهی مبدأ: سند مخصوص شناسایی کالا که در آن مقام یا مؤسسه صلاحیت دار، گواهی می کند که کالای موضوع گواهی نامه دارای مبدأ کشور معینی است.

ت - گواهی اسنادی مبدأ: اظهارنامه مبدأ، اظهارنامه مبدأ گواهی شده و گواهی مبدأ.

گواهی مبدأ در مواقع لزوم برای اعمال تعرفه های ترجیحی، اعمال ضوابط تجاری یا اقتصادی اتخاذ شده یک جانبه یا تحت موافقت نامه های دو یا چند جانبه یا اعمال ضوابط اتخاذ شده به دلیل مسایل بهداشتی یا عمومی مطالبه خواهد شد.

در مواقعی که گمرک در خصوص گواهی اسنادی مبدأ تردید یا ظن تخلف داشته باشد، می تواند از مقامات صلاحیت دار کشور صادرکننده گواهی با ذکر دلایل تردید و مستندات، تایید گواهی اسنادی مبدأ را مطالبه نماید. گمرک می تواند به استعلام مقامات صلاحیت دار سایر کشورها درخصوص گواهی اسنادی مبدأ به شرط رعایت عمل متقابل، پاسخ دهد.

فرم (برگه) گواهی مبدأ، نحوه تکمیل، اسناد مورد لزوم برای صدور و کنترل صحت آن، منطبق با شکل و رویه های پذیرفته شده بین المللی خواهد بود.

در مواقعی که کالایی با مبدأ کشور معینی از طریق کشور ثالثی صادر می شود، گواهی مبدأ صادره توسط مقامات صالح کشور ثالث براساس گواهی کشور مبدأ قابل قبول می باشد.