فصل یازدهم: کمک و نجات در دریا

کمک و نجات

‌کمک بکشتیهای دریاپیمائی که در معرض خطر هستند و نجات آنها و همچنین نجات اشیاء موجود در آنها و کرایه بار و مسافر و نیز خدمات مشابهی‌که کشتیهای دریاپیما و کشتیهای مخصوص کشتیرانی در آبهای داخلی نسبت بیکدیگر انجام میدهند بدون توجه بنوع خدمات و محل و وقوع آن‌تابع مقررات این فصل میباشد.

اجرت کمک و نجات

‌بهر نوع عمل کمک و نجات که دارای نتیجه مفید باشد اجرت عادلانه تعلق خواهد گرفت. اگر عمل کمک یا نجات نتیجه مفید نداشته باشد هیچگونه‌اجرتی بآن تعلق نخواهد گرفت و در هیچ مورد مبلغ پرداختی بیش از ارزش اشیاء نجات یافته نخواهد بود.

عدم استحقاق اجرت

‌در صورتیکه کشتی مصدوم صریحاً و بطور موجه اشخاصی را از شرکت در عملیات نجات منع نماید اشخاص مزبور حق دریافت هیچگونه اجرت را‌نخواهند داشت.

اجرت یدک‌کش

‌یدک‌کش حق دریافت اجرت برای کمک و یا نجات کشتی و بار آنرا که یدک میکشد ندارد مگر در موارد انجام خدمات استثنائی که جزء تعهدات‌مربوط بقرارداد یدک‌کشی منظور نشده باشد.

کمک کشتیهای متعلق بیک مالک

‌حق دریافت اجرت کمک و نجات نیز بکشتیهائی که متعلق بیک مالک باشد تعلق خواهد گرفت.

میزان اجرت

‌میزان اجرت کمک و نجات بر طبق قراردادی که بین طرفین منعقد شده است پرداخت میگردد و در صورت نبودن قرارداد بوسیله دادگاه تعیین خواهد‌شد این حکم نیز شامل طرز تقسیم اجرت مزبور بین نجات‌دهندگان و همچنین بین مالک و فرمانده و سایر اشخاصی که در خدمت کشتیهای نجات‌دهنده میباشند خواهد بود.

امکان تغییر یا فسخ قرارداد و کمک و نجات

‌هر قرارداد کمک و نجات که در حین خطر و تحت تأثیر آن منعقد شده و شرائط آن بتشخیص دادگاه غیر عادلانه باشد ممکن است بتقاضای هر یک‌از طرفین بوسیله دادگاه باطل و یا تغییر داده شود. ‌در کلیه موارد چنانچه ثابت شود رضایت یکی از طرفین قرارداد بر اثر حیله یا خدعه یا اغفال جلب شده است و یا اجرت مذکور در قرارداد ذکر شده به‌نسبت خدمت انجام یافته فوق‌العاده زیاد و یا کم است دادگاه میتواند به تقاضای یکی از طرفین قرارداد را تغییر داده و یا بطلان آن را اعلام نماید.

اساس تعیین اجرت

‌دادگاه با توجه باوضاع و احوال هر مورد و ملاحظات ذیل میزان اجرت را تعیین خواهد نمود.

‌اولاً – نتیجه موفقیت حاصله – مساعی و استحقاق کمک‌کنندگان – اهمیت خطریکه متوجه کشتی نجات یافته و مسافران و کارکنان و بار آن و‌نجات دهندگان و کشتی نجات دهنده گردیده مدتیکه برای عملیات نجات و کمک صرف شده – هزینه و خسارات وارده و عواقب مسئولیت و سایر‌مخاطراتیکه متوجه نجات‌دهندگان گردیده – ارزش وسائل و لوازمیکه برای نجات بکار رفته و بالاخره تغییراتیکه احیاناً در کشتی برای نجات افراد‌و اموال صورت گرفته است.

‌ثانیاً – میزان ارزش اشیاء نجات یافته

‌در مورد تقسیم اجرت پیش‌بینی شده در ماده 178 نیز بهمین ترتیب عمل خواهد شد. 

در صورتیکه تقصیر یا خطای نجات‌دهندگان موجد عملیات نجات یا کمک شده باشد و یا نجات‌دهندگان مرتکب دزدی یا اخفاء اموال و یا اعمال‌مزورانه دیگر گردیده باشند دادگاه میتواند نجات‌دهندگان یا کمک‌کنندگان را از اجرت محروم نماید و یا اجرت را تقلیل دهد ولی حکم مربوط باین‌ماده رافع سایر مسئولیت‌های آنان نخواهد بود.

اجرت نجات اشخاص

‌اشخاصیکه جان آنها نجات یافته است ملزم بپرداخت هیچگونه اجرت نخواهند بود. ‌نجات دهندگانیکه در عملیات کمک یا نجات مربوط بیک حادثه خدماتی برای نجات اشخاص انجام داده‌اند مستحق دریافت سهم متناسبی از اجرت‌پرداختی بنجات‌دهندگان کشتی و بار و سایر متعلقات آن هستند.

(اصلاحی 1391) وظیفه امدادرسانی

فرمانده موظف است در حد امکان و در صورتی که خطری جدی متوجه کشتی و سرنشینان آن نشود، برای ارائه کمکهای ضروری به هر شخصی که در دریا در خطر و یا در معرض تهدید خطر قرار دارد اقدامات ممکن را انجام دهد.

مرور زمان

‌مدت مرور زمان دعاوی مربوط باین فصل دو سال است و شروع آن از تاریخ پایان عمل کمک و یا نجات محسوب می‌شود.