فصل اول: تسلیم اظهارنامه

ثبت اختراع مستلزم تسلیم اظهارنامه به مرجع ثبت است.

اظهارنامه ثبت اختراع باید در سه نسخه و در فرم مخصوص (الف – 1) و به زبان فارسی تنظیم شده و پس از ذکر تاریخ، توسط متقاضی یا نماینده قانونی وی امضاء شود.  

تبصره- در صورتی که اسناد ضمیمه اظهارنامه و سایر اسناد مربوط، به زبان دیگری غیر از فارسی باشد، ارائـه اصـل مـدارکمورد نیاز همراه با ترجمه عادی کامل آن ها الزامی است. مع ذلک اگر ترجمه کامل این مدارک برای متقاضـی میسـرنباشد، می تواند خلاصه آن ها را به فارسی ضمیمه نماید. مرجع ثبت در صـورت لـزوم مـی توانـد در جریـان بررسـیاظهارنامه، ترجمه رسمی مدارک مذکور را مطالبه کند. چنانچه اصطلاحات فناوری و علمی بـه کـار رفتـه در اسـنادمذکور، معادل فارسی نداشته باشند، ذکر همان اصطلاحات کفایت می کند.

متقاضی باید اظهارنامه ثبت اختراع را به صورت حضوری یا با پست سفارشی و یا در چارچوب ماده 167 این  آییننامه به مرجع ثبت تسلیم نماید. تاریخ وصول اظهارنامه یا تاریخ داده پیام، تاریخ اظهارنامه تلقی می گردد.

اظهارنامه ثبت اختراع باید حاوی نکات زیر باشد:  

1-    اسم، شماره ملی، نشانی، کدپستی، تابعیت و سمت متقاضی و در صورتی که متقاضی شخص حقوقی اسـت ذکـرنام، نوع فعالیت، اقامتگاه، محل و شماره ثبت، تابعیت، مرکز اصلی و عنداللزوم هرگونـه شناسـه دیگـر آن الزامـیاست؛   

2-    اسم، شماره ملی،  نشانی و کدپستی نماینده قانونی متقاضی، در صورت وجود؛

3-    اسم، اقامتگاه و کدپستی شخص یا اشخاصی که صلاحیت دریافـت ابـلاغ هـا در ایـران را دارنـد، در صـورتی کـهمتقاضی مقیم ایران نباشد؛

4-    اسم، نشانی و شغل مخترع، در صورتی که متقاضی شخص مخترع نباشد؛

5-    عنوان اختراع به نحوی که اختراع ادعایی را مشخص سازد و مشتمل بـر کلمـاتی مثـل »بهتـر « و غیـره نبـوده وترجیحاً بین سه تا 10 کلمه باشد؛  

6-    تاریخ، محل و شماره اظهارنامه یا گواهی نامه اختراع در خارج، در صورت درخواست حق تقدم؛

7-    اطلاعات مربوط به اظهارنامه اصلی در صورت تکمیلی بودن اختراع؛

8-    تعداد صفحات توصیف، ادعاها، خلاصه توصیف اختراع و نقشه ها؛

9-    تعیین طبقه اختراع براساس طبقه بندی بین المللی اختراعات؛

10-    تعیین ضمائم.

تبصره 1- در صورت تسلیم اظهارنامه و سایر اسناد مربوط توسط اشخاص حقوقی، امضاء  آنها از طـرف اشـخاص مجـاز،ضروری است.  

تبصره 2- اسم و نشانی متقاضی مقیم خارج از کشور، علاوه بر فارسی باید به حروف لاتین باشد و با همـان حـروف نیـزثبت و آگهی شود.

مدارک زیر باید ضمیمه اظهارنامه شود:  

1-    توصیف اختراع؛

2-    ادعا یا ادعاهای اختراع؛

3-    خلاصه ای از توصیف اختراع؛

4-    نقشه یا نقشه ها، در صورت لزوم؛

5-    مدارک مثبت هویت متقاضی و مخترع؛

6-    درخواست کتبی مبنی بر عدم ذکر اسم مخترع، چنانچه مخترع نخواهد اسم وی ذکر شود؛

7-    مدارک مربوط به حق تقدم که بایدهمزمان با تسلیم اظهارنامه یا حداکثر ظرف 15 روز از آن تاریخ تسلیم شود؛

8-    رسید مربوط به پرداخت هزینه های قانونی؛

9-    مدارک نمایندگی، در صورتی که تقاضا توسط نماینده قانونی به عمل آید. تبصره1- چنانچه اظهارنامه در زمان تقاضا فاقد شرایط مقرر در ماده 11 قـانون باشـد، مرجـع ثبـت از متقاضـی دعـوتخواهد کرد تا از تاریخ ابلاغ ظرف 30 روز اصـلاحات لازم را انجـام دهـد و تـاریخ تقاضـا همـان تـاریخ دریافـتاصلاحات مذکور خواهد بود. اگر در مهلت تعیین شده اصلاح صورت نگیرد، اظهارنامه کان لم یکن تلقی خواهـدشد. این مهلت برای اشخاص مقیم خارج از کشور 60 روز می باشد. 

تبصره 2- اگر در اظهارنامه به نقشه هایی اشاره شود که در آن درج یا ضمیمه نشده است مرجع ثبت از متقاضـی دعـوت

می کند تا نقشه ها را ظرف 30 روز ارائه دهد. در صورت ارائه، تاریخ دریافت نقشه ها، تـاریخ تقاضـا تلقـی خواهـدشد. در غیر این صورت، مرجع ثبت تاریخ تقاضا را همان تاریخ دریافت اظهارنامه قید نموده و اشاره به نقشه ها را کان لم یکن تلقی خواهد کرد. این مهلت برای اشخاص مقیم خارج از کشور 60 روز می باشد.

هر صفحه از توصیف، ادعا، خلاصه توصیف و نقشه اختراع باید توسط متقاضی یا نماینده قانونی او امضاء گردد.

اظهارنامه باید فقط به یک اختراع یا به دسته ای از اختراعات مرتبط که یک اختراع کلی را تشکیل می دهند مربوط باشد.

در غیر این صورت، متقاضی می تواند اظهارنامه مربوط به اختراع خود را به دو یا چند اظهارنامه مجزا و مستقل تقسیم نماید.

اظهارنامه تقسیمی باید دارای الزامات اظهارنامه اصلی بوده و در تسلیم آن نکات زیر رعایت گردد:  

1-    شماره و تاریخ اظهارنامه اولیه؛  

2-    در صورت درخواست حق تقدم از سوی متقاضی، ذکر شماره و تاریخ اظهارنامه نخستین، همراه با محل حق تقدم؛

3-    اصلاح توصیف، ادعا، نقشه و خلاصه توصیف مذکور در اظهارنامه اصلی؛  

4-    مدارک مربوط به پرداخت هزینه اظهارنامه های تقسیمی.

تبصره- در صورت ادعای حق تقدم های متعدد برای اظهارنامه اصلی، متقاضی اظهارنامه تقسیمی می تواند از حق تقدم یا حق تقدمهایی که از نظر موضوعی مرتبط با آن اظهارنامه تقسیمی باشد، استفاده کند.

توصیف اختراع باید صریح و همراه با جزئیات کامل و مشتمل بر نکات زیر باشد:  

1-    عنوان اختراع به گونه ای که در اظهارنامه ذکر گردیده است؛  

2-    زمینه فنی اختراع مربوط؛

3-    مشکل فنی و بیان اهداف اختراع؛

4-    شرح وضعیت دانش پیشین و سابقه پیشرفت هایی که در رابطه با اختراع ادعایی وجود دارد، به نحوی که بـرای درکو بررسی جدید بودن اختراع کفایت کند؛

5-    ارائه راه حل برای مشکل فنی موجود، همراه با شرح دقیق و کافی و یکپارچه اختراع؛

6-    توضیح اشکال، نقشه ها، نمودارها در صورت وجود، بهنحوی  که یک متخصص در آن زمینـه بتوانـد اختـراع را درک وارتباط اجزای آن را دریابد. ارجاع به شماره هایی که برای بیان      ویژگیهای اختراع در نقشه  آمده است الزامی است؛ 7- بیان واضح و دقیق مزایای اختراع ادعایی نسبت به اختراعات پیشین، به نحوی که ویژگی جدید بودن اختراع و تاثیر فنی آن را روشن سازد؛

8-    توضیح حداقل یک روش اجرایی برای به کارگیری اختراع؛

9-    ذکر صریح کاربرد صنعتی اختراع د ر صورتی که ماهیت اختراع گویای این امر نباشد.

ادعای اختراع باید عناصر اختراعی را که حمایت از آن درخواست شده است، درچارچوب مشخصه های فنی تعیـین کنـد.

هر اختراع می تواند مشتمل بر یک یا چند ادعا باشد. ادعا یا ادعاها باید صریح و منجز بوده و دارای شرایط زیر باشند:  

1-    معقول بودن تعداد آن ها با توجه به ماهیت اختراع و شمارهگذاری ترتیبی آن ها در صورت تعدد؛   

2-    از اطلاعات افشاء شده در توصیف اختراع فراتر نرود و به طور کامل در توصیف اثبات و مدلل شده باشد؛

3-    ویژگی های فنی قابل حمایت را با استفاده از جملات مثبت، بیان نماید؛

4-    جز در موارد غیرقابل اجتناب، از  ارجاع به نقشه ها یا توصیف امتناع گردد و تا حد ممکن از به کار بردن عبـاراتیمانند »همان طور که در توصیف آمد« یا »همان طور که در     نقشهها نشان داده شده« خودداری شود؛

5-    در صورتی که برای فهم ادعا ارجاع به نقشه ضرورت داشته باشد، پس از بیان ادعا، شماره صفحه نقشه و علامـتمشخص کننده آن در داخل پرانتز ذکر گردد؛

6-    مشتمل بر شیوه اجرا و مزایای اختراع نباشد.

ادعا یا ادعاها ممکن است ناظر بر فرآورده ، فرایند، فرایند دستیابی به یک فرآورده و یا ترکیبی از فرایند و فرآورده باشـد،مشروط بر اینکه راجع به یک مفهوم اختراعی باشد.

خلاصه توصیف اختراع باید مستقیماً زمینه فنی ای که اختراع به آن تعلق دارد را تعیـین کنـد تـا در جسـتجوی سـوابقاختراع ادعایی مورد استفاده قرار گیرد. در خلاصه اختراع نکات زیر باید در نظر گرفته شود:  

1-    با عنوان اختراع شروع شود و مشتمل بر 70 تا  200 کلمه باشد؛  

2-    مشکل فنی، اساس راه حل ارائه شده برای آن و کاربرد یا کاربردهای اصلی اختراع را اجمالاً روشن نماید؛

3-    در صورت لزوم، مشتمل بر فرمول های شیمیایی یا معادلات ریاضی باشد تا براساس آن هـا ویژگـی هـای اختـراع بـهبهترین شکل بیان شود؛

4-    در صورتی که برای توضیح اختراع ارجاع به نقشه ضرورت داشته باشـد، پـس از توضـیح خلاصـه هـر قسـمت بایـدنشانه های ارجاع دهنده به هریک از  نقشهها در داخل پرانتز ذکر گردد؛

5-    عدم بیان ارزش و مزایای اختراع.

خلاصه توصیف فقط برای بیان اطلاعات اختراع به کار می رود و نمی تواند مبنای تفسیر برای تعیین حدود ادعا باشد.

چنانچه نقشه ها، نمودارها، و جداول، بخشی از ضمیمه اظهارنامه اختراع باشند در ترسیم آن هـا بایـد نکـات زیـر رعایـتشوند:  

1    – در یک روی صفحه کاغذ بادوام و در قطع A4، با خطوط پررنگ و یکدست مشکی و غیررنگی کشیده شده و ترجیحاً در رسم آن ها از ابزارهای فنی نقشه کشی استفاده شود و حداکثر حاشیه اوراق به ترتیب از بـالا 5/2 سـانتی متـر  از چـپ5/1 سانتی متر، از راست 5/2 سانتی متر و از پایین 1 سانتی متر باشد؛

2    – وضوح و شفافیت نقشه ها به نحوی باشد که امکان تکثیر یا تصویر برداری آن میسر شود؛  

3    – تمام عناصر نقشه  یا نمودار دارای مقیاس یکسان باشد مگر آنکه برای فهم اختـراع، برجسـته نمـودن بخـش خاصـی ازنقشه  و یا نمودار ضروری باشد؛  

4    – تا حد امکان به صورت عمودی در صفحه قرار گیرد؛  

5- اعداد، حروف و نشانه ها به طور روشن ذکر شده و خوانا باشند؛  

6    – شامل نشانههایی باشد که در توصیف بتوان به آن ها ارجاع داد؛   

7    – صفحات  باید به ترتیب شماره گذاری شده و ترجیحاً نشان دهنده شماره آن صفحه از کل صفحات باشد؛  

8– هیچ توضیحی نباید روی نقشه ها وجود داشته باشد مگر در مورد جداول و نمودارها؛  

9 – در صورتی که هریک از نقشه ها، نمودارها و جداول در بیش از یک صفحه باشد، کل صفحات باید بدون حذف بخشی از آن ها ، شامل نشانه هایی مستقل از شماره صفحات باشد به نحوی که ارتباط و تمامیت  قسـمتهـا را بـا یکـدیگر روشـنسازد.

در صورتی که در اظهارنامه، توصیف، خلاصه توصیف، ادعا یا ادعاها و نقشه ها، به واحدهای انـدازه گیـری وزن و حـرارت،انرژی، نور، صدا، مغناطیس، و از این قبیل امور اشاره شده باشد، از قواعد متعارف باید استفاده شود.

سایر ضمائم اظهارنامه، به جز نقشه، نمودار و جدول، باید روی کاغذ دارای قطـع A4 درج و نکـات ذیـل در مـورد  آنهـامراعات گردد:  

1 – متن آن ها به صورت تایپ شده ارائه گردد و فاصله بین سطور بیش از 5/1 سانتی متر نباشد؛  

2-    فرمول های شیمیایی و ریاضی ممکن است به صورت دستی نوشته شوند؛  

3-    صفحات باید دارای حاشیه 3 سانتی متری در بالا و سمت راست و2 سانتی متری از پایین و سمت چپ باشند؛  

4– شماره گذاری صفحات، باید به عدد فارسی و به نحوی باشد که شروع قسمت توصیف اختراع بـا شـماره یـک آغـاز و بـهترتیب تا پایان ادعاها و خلاصه اختراع شماره گذاری شود چنانچه اظهارنامه همراه بـا نقشـه، نمـودار و جـدول  باشـدابتدای آن ها باید با شماره های جدید از یک      شمارهگذاری شوند؛  

5- اوراق نباید تا خورده و پاره شده باشند و فقط یک روی کاغذ نوشته می شود.

در صورتی که متقاضی طبق ماده 9 قانون، درخواست حق تقدم کرده باشد، هنگام تقاضای ثبت اختراع بایـد درخواسـتخود را وفق فرم مخصوص و به همراه مدارکی که حاکی از این حق باشد به مرجع ثبت  تسلیم نمایـد . ایـن درخواسـت بایـدمشتمل بر نکات زیر باشد:  

1 – تاریخ و شماره اظهارنامه اصلی؛  

2 – طبقه بندی بین المللی مرتبط با اظهارنامه اصلی؛  

3– کشور یا کشورهایی که اظهارنامه اصلی در آنجا تسلیم شده است و چنانچه اظهارنامه منطقه ای یا بین المللی منبای حق تقدم باشد، ذکر مأخذ آن.

در صورتی که متقاضی مدعی دو یا چند اظهارنامه پیشین باشد، مدت حـق تقـدم از زمـان مقـدم تـرین آن هـا محاسـبهمی گردد.

مدت زمان حق تقدم در ثبت اختراع، 12 ماه از تاریخ تسلیم اظهارنامه اصلی خواهد بود. در این مـورد روز تسـلیم جـزءمدت محسوب نخواهد شد و اگر آخرین روز مصادف با روز تعطیل باشد، این مدت تا آخرین ساعت اولـین روز اداری بعـد ازروز تعطیل، محاسبه خواهد شد.