طلاق توافقی

با توجه به پیچیده شدن شرایط زندگی و گسترش روابط اجتماعی و افزایش مشکلات و ناسازگاری ها بین زوجین، نرخ طلاق در جامعه ایران افزایش پیدا کرده است. از آنجایی که انجام تشریفات قانونی طلاق با توجه به قانون مدنی ممکن است زمان بر باشد و مشکلات عدیده روحی و روانی را برای زوجین به خصوص فرزندان آن ها فراهم آورد، بسیاری از زوجین، طلاق توافقی را به عنوان راهی آسان و کم هزینه برای انجام این جدایی انتخاب می کنند.

در این مطلب به شرایط / مراحل / مدت / مدارک و هزینه  طلاق توافقی در سال 1402 می پردازیم.

طلاق توافقی چیست و در چه صورتی انجام می شود؟

طلاق توافقی، همان‌طور که از نامش مشخص است، طلاقی است که طرفین باهم تصمیم به جدایی بگیرند و درخواست طلاق کنند. در طلاق توافقی زن وشوهر می‌توانند در موارد مربوط به طلاق باهم به توافق برسند. زن می‌تواند کل یا بخشی از مهریه خود را ببخشد تا مرد او را طلاق بدهد. این موارد فقط به مهریه زن ختم نمی‌شود و موضوعات دیگری را هم شامل می‌شود. علاوه بر مهریه، نفقه زن، جهیزیه زن، حضانت فرزند یا فرزندان هم لازم است تکلیف‌شان مشخص شود. زن و شوهر هر دو باید در این موضوعات به توافق برسند و سپس اقدام به جدایی کنند.

در طلاق توافقی، سازش و توافقی که میان زوجین انجام می گیرد، ممکن است در دفتر اسناد رسمی و به موجب یک سند رسمی صورت گرفنه، ممکن است با تنظیم یک سند عادی میان خود زوجین و تایید بعدی آن در جلسه رسیدگی محقق شده یا اینکه ممکن است زوجین در جلسه دادگاه رسیدگی به طلاق توافقی، توافق نموده و توافقات آن ها در صورت جلسه دادگاه قید گردد.

مطالبه مهریه بذل شده بعد از طلاق توافقی :

هرگونه تصمیمی که زن و شوهر در مورد مهریه حین انجام توافقات قبل از طلاق خود بگیرند، با انجام طلاق توافقی منافاتی ندارد و مهم این است که در مورد مهریه توافقی صورت گرفته باشد که ممکن است زوجه تمام یا قسمتی از آن نسبت به مرد بذل کند. اگر زن بعد از انجام طلاق مهریه ای را که بذل نموده، طلب نماید اصطلاحاً بدان رجوع به مهریه بذل شده اطلاق می شود  که فقط در صورتی امکان پذیر است که زن در عده طلاق باشد. در این مدت زمان (عده طلاق) زن می تواند به مهریه ای که بخشیده است رجوع کند و دوباره آن را از زوج بخواهد. در این حالت طلاق از حالت بائن به رجعی تبدیل شده و این امکان برای مرد وجود دارد که در صورت تمایل به همسر خود رجوع کند و دوباره به حالت زوجیت (زن و شوهری) باز گردند.

مهریه در طلاق توافقی دوران عقد :

اگر زوجین در دوران عقد (نامزدی)  باشند و زناشویی (نزدیکی) واقع شده باشد، زن می تواند تمام مهریه خود را در هنگام انجام مراحل طلاق توافقی طلب کند و یا آن را ببخشد ولی در صورتیکه زناشویی(نزدیکی) در دوران عقد صورت نگیرد و زوجه باکره (دوشیزه) باشد، زوجه می تواند قبل از دادخواست طلاق تمام مهریه خود را طلب کند ولی پس از ثبت دادخواست و طی مراحل طلاق زن مستحق نصف مهریه خود خواهد بود. در این صورت نیز با توجه به اینکه طلاق به صورت توافقی می باشد زوجه می تواند برای مطالبه یا بذل مهریه خود با زوج به توافق برسد.

حضانت فرزند در طلاق توافقی :

در طلاق توافقی اگر بین زن و شوهر در رابطه با حضانت و نگهداری فرزندان توافقی شده باشد بر اساس توافق بین آنها دادگاه حکم خواهد نمود و اگر توافقی نشده باشد مطابق قانون خواهد بود.

نفقه فرزندان در طلاق توافقی :

در طلاق توافقی اگر بین زن و شوهر توافقی درباره نفقه فرزندان شده باشد براساس توافق عمل خواهد شد و اگر توافقی هم نشده باشد دادگاه با توجه به ماده 1199 قانون مدنی پرداخت نفقه را بر عهده شوهر تعیین خواهد کرد.

شرایط عمومی طلاق توافقی :

همچون سایر انواع طلاق، طلاق توافقی مستلزم تقدیم دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و پرداخت هزینه دادرسی مربوطه می باشد.  تنها تفاوت طلاق توافقی با طلاق از طرف مرد یا طلاق از جانب زن، آن است که در طلاق توافقی لازم است که هر دو زوجین، در دفتر خدمات حاضر شده و اقدام به تقدیم و امضا دادخواست طلاق توافقی نمایند، در حالی که در سایر انواع طلاق، زوج یا زوجه ای که خواهان طلاق می باشد، به تنهایی دادخواست طلاق را تقدیم و امضا می نماید.

 به علاوه، لازم است تا تمام حقوق مالی زوجه به طور کامل پرداخت گردیده یا اینکه زوجه به عدم دریافت آن ها رضایت داده یا به طریق دیگری با زوج توافق نماید. در نهایت، صدور رای طلاق توافقی، مستلزم ارائه گواهی عدم بارداری از جانب زوجه و رعایت عده طلاق می باشد.

شرایط اختصاصی طلاق توافقی :

همانطور که گفته شد بر خلاف سایر انواع طلاق، در طلاق توافقی، شرط ارجاع به داوری وجود نداشته و به جای این شرط، زوجینی که قصد دریافت رای طلاق توافقی را دارند، باید پیش از تقدیم دادخواست، جهت اخذ گواهی عدم انصراف از طلاق به مراکز مشاوره خانواده بهزیستی مراجعه نمایند. به علاوه صدور حکم طلاق توافقی، مستلزم توافق در تمام حقوق و تکالیف مالی و غیر مالی زوجین به نحوی که گفته شد، می باشد .

برخلاف آنچه که عموم مردم تصور می کنند در طلاق توافقی حتما لازم نیست زن مهریه خود را ببخشد و از حق و حقوق قانونی خود چشم پوشی کند، بلکه هر توافقی که بین زوجین صورت گرفته باشد معتبر است .

مدارک لازم برای طلاق توافقی :

عقدنامه یا رونوشت، شناسنامه و کارت ملی زوجین است. اگر کارت ملی را در دسترس نداشته باشید ولی شماره ملی را بدانید برای دادخواست طلاق توافقی کفایت می کند. در صورت در دسترس نبودن عقدنامه می بایستی به دفترخانه ای که ازدواج کرده اید مراجعه کرده و رونوشت اخذ نمایید.

اما پس از صدور رای طلاق تفاهمی بر طبق مواد ۳۵ و ۳۶ قانون حمایت خانواده اگر زوج (مرد) پشیمان شود و به دفترخانه برای ثبت طلاق نیاید امکان ثبت طلاق وجود نخواهد داشت مگر این که زن از مرد در ضمن رای دادگاه یا به صورت وکالت در طلاق (حق طلاق) وکالت در مراجعه به دفترخانه برای ثبت طلاق داشته باشد.

توجه داشته باشید که در عمل اگر زوجه یا وکیل او در دفترخانه طلاق برای ثبت حاضر نشوند محضر طلاق از شعبه ای که رای را صادر کرده در این خصوص استعلام میکند و عمده محاکم خانواده اجازه ثبت طلاق بدون رضایت زوجه را نمی دهند.

تشریفات طلاق توافقی :

اما در مورخ 1/9/ 1397 مطابق بخشنامه شماره یک 55/13104/ 9000 مورخ 5/9/1397 خطاب به مدیران دفاتر خدمات الکترونیک قضایی دفتر های مذکور مجاز به ثبت درخواست بدون داشتن گواهی مرکز غربالگری یا مشاوره خانواده نیستند. اصطلاحاً به آن” گواهی عدم انصراف از طلاق” گفته می شود. پس در تهران از تاریخ 1/9/1397 برای زوجین متقاضی طلاق توافقی ثبت نام در سایت مشترک قوه قضاییه و سازمان بهزیستی اجباری می باشد.

مدت زمان مشاوره 45 روزه می باشد و مدت جلسات آن با توجه به شرایط زوجین بین 1 تا 5 جلسه می باشد. بعد از اتمام جلسات مشاوره چنانچه زوجین اصرار بر طلاق داشته باشند گواهی عدم انصراف صادر می شود و زوجین پس از ان می توانند نسبت به ثبت دادخواست طلاق توافقی اقدام نمایند.

مراحل انجام طلاق توافقی :

الف - در طلاق توافقی نیازی به داوری نیست. زیرا دو طرف توافقات لازم را پیش از ارسال دادخواست انجام داده اند. در نتیجه فقط باید زوجین برای دریافت مشاوره خانواده اقدام کنند. نظر مشاور در خصوص اجرای حکم طلاق برای دادگاه اهمیت دارد.

برای این منظور و دریافت نوبت مشاوره متقاضیان باید به سامانه تصمیم یا مداخله در طلاق به نشانی http://www.zaman.behzisti.net مراجعه کنند. پس از ورود به این سامانه باید ضمن ورود مشخصات کامل ثبت نام انجام شود. براین اساس زمان و مرکز انجام مشاوره در سامانه مذکور مشخص و به متقاضیان اطلاع داده می شود.

حضور در جلسات مشاوره اجباری است و قاضی دادگاه خانواده براساس نظر مشاور گواهی عدم امکان سازش را صادر خواهد کرد. 

روش کار مراکز مشاوره خانواده :

پس از ثبت نام زوجین در سامانه تصمیم و انتخاب نزدیکترین مرکز مشاوره، وقت فوری همراه با کد رهگیری برای زوجین صادر می‌شود.

با مراجعه به مرکز غربالگری و اصرار زوجین به جدایی، چند سوال از زن و شوهر در خصوص علل جدایی پرسیده می‌شود، سپس زوجین توسط کارشناس مربوطه، به مشاوره خانواده معرفی می‌شوند و این آغاز جلسات اجباری مشاوره است.

هزینه مشاوره چقدراست؟

هزینه مشاوره برای هر جلسه و به ازای هریک از زوجین در حدود ۵۲ هزار تومان است.وبرای هردونفر۱۰۴ هزارتومان است.

چند جلسه مشاوره لازم است و چقدر زمان می‌برد؟

انجام حداقل ۵ جلسه مشاوره الزامی است و بسته به ازدحام و یا خلوتی مرکز مشاوره، پروسه زمانی مشاوره بین حداقل ۴۵ روز تا ۳ ماه متغیر خواهد بود.

نکته مهم: جلسات اجباری مشاوره تحت هیچ شرایطی کمتر از ۴۵ روز نخواهد بود و شما هم اگر بنا به هر دلیلی تمایلی به حضور در جلسات مشاوره اجباری و صرف زمان حداقل ۴۵ روز را ندارید و همچنین تمایلی به حضور در جلسه دادگاه و دفتر طلاق ندارید با گروه وکلای عدل جو تماس بگیرید.

نکته : صدور گواهی عدم انصراف از طلاق که برای ثبت دادخواست طلاق توافقی الزامی است، حدوداً ۴۵ روز پس از پایان جلسات مشاوره امکانپذیر است.

ب- ثبت دادخواست طلاق توافقی در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

پس از انجام مراحل مشاوره و صدور گواهی عدم انصراف از طلاق توسط یکی از این مراکز، زوجین یا وکیل آن ها باید با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، اقدام به ثبت دادخواست طلاق توافقی نمایند. پس از ثبت دادخواست طلاق توافقی، دادخواست از طریق دفتر خدمات قضایی برای دادگاه مربوطه ارسال گردیده که توسط واحد ارجاع آن مجتمع قضایی به یکی از شعب ارسال می گردد.

پ- حضور در جلسه رسیدگی و صدور رأی طلاق توافقی

با وصول پرونده به شعبه، شعبه مربوطه اقدام به تعیین وقت جلسه رسیدگی طلاق توافقی کرده و این وقت رسیدگی به طرفین ابلاغ می گردد. در جلسه رسیدگی طلاق توافقی، قاضی با بررسی نظر کارشناس مشاوره و با در نظر گرفتن توافقات طرفین، اقدام به صدور گواهی عدم امکان سازش یا همان رای طلاق توافقی می کند.

ث- حضور در دفترخانه طلاق و اجرای صیغه طلاق

پس از صدور رای طلاق توافقی که گواهی عدم امکان سازش نامیده می شود، از آنجا که این طلاق با توافق بوده و معمولا نیز زوجین با توافق، حق تجدید نظر خواهی و فرجام خواهی خود را اسقاط می کنند، زوجین باید این گواهی را تا سه ماه از تاریخ صدور، به دفاتر ثبت طلاق برده و اجرای صیغه طلاق و ثبت آن را تقاضا کنند . در این نوع از طلاق ، طرفین بایستی حتما در دفترخانه حاضر باشند تا طلاق ثبت شود . یعنی عدم حضور یکی از طرفین در دفترخانه برای ثبت طلاق توافقی ، مانع از انجام طلاق توافقی خواهد شد .

در صورت ارجاع پرونده به وکیل آیا حضور زوجین در دادگاه الزامی می باشد؟

در صورت ارجاع پرونده طلاق توافقی به وکیل زوجین بدوا باید با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی اقدام به ثبت نام در سامانه ثنا نمایند. بعد از ثبت نام باید زوجین برای اعطای وکالت به وکیل و تنظیم صورتجلسه طلاق توافقی در دفتر وکالت ما حضور یابند.

در روند انجام طلاق توافقی در اکثر موارد زوجه باید در دادگاه برای آزمایش بارداری حضور یابد. اگر زوجه باکره باشد با دستور قضایی به پزشک قانونی معرفی و گواهی سلامت اخذ می شود. در مواردی بعضی شعب ارائه پاسخ آزمایش بارداری را موکول به ثبت طلاق در دفترخانه می نمایند در اینصورت نیز لازم نیست که زوجه در دادگاه حضور یابد.

چگونه با وجود اجباری شدن مشاوره بدون حضور زوجین رای طلاق توافقی اخذ می کنید؟

جواب این است که به هیچ عنوان کار خلاف قانون و مقررات انجام نمی شود. در حال حاضر شعب خانواده تهران درخواست طلاق یک طرفه که فعلا در تهران نیاز به مشاوره ندارد را تبدیل به طلاق توافقی می کنند و در صورتی که یکی از زوجین بخواهد در مشاوره شرکت نکند درخواست طلاق به صورت یک طرفه از جانب زوج یا زوجه ثبت می شود و بعد از ارجاع به شعبه توافق طرفین به دادگاه رسیدگی کننده اعلام می شود و در نهایت دادگاه رأی را مطابق توافق طرفین یا وکلای آنها صادر می کند. بنابراین اینکه با شرایط ذکر شده طلاق توافقی چقدر زمان میبرد زمان قطعی نمی توان پیش بینی کرد اما با عنایت به تجربه و شعب مختلف دادگاه که رویه یکسانی هم ندارند حدود ۱۰ الی ۲۰ روز کاری است.

نکته : در تهران و در صورت عدم تمایل زوجین به مشاوره،بایستی طلاق به درخواست زوج یا زوجه ثبت شود و در جلسه دادگاه توافق و رضایت زوجین به همراه توافق ها اعلام شود که تمامی مراحل توسط وکلای ما بدون حضور زوجین انجام می شود. ولی برای ثبت دادخواست طلاق توافقی مشاوره و اخذ گواهی عذم انصراف از طلاق اجباری است

گواهی بکارت و آزمایش بارداری لازم است؟

قبل از صدور حکم طلاق دادگاه باید از باردار نبودن زن مطلع باشد. به طور حتم سه حالت وجود دارد.

در حالت اول اگر خانمی باکره باشد و بین طرفین رابطه جنسی صورت نگرفته باشد باید از سوی دادگاه به پزشکی قانونی مراجعه کرده و گواهی مربوط را دریافت کند.

در حالت دوم اگر زنی بالای 50 سال سن داشته باشد هم دیگر نیازی به آزمایش وجود ندارد زیرا خانم بالای 50 سال یائسه محسوب شده و امکان بارداری وجود ندارد.

در حالت سوم هم زن نه باکره است و نه یائسه، پس در این حالت آزمایش بارداری لازم است ( که در دادگاه های خانواده مستقر است ) صورت بگیرد. بعد از ارائه جواب آزمایش حکم طلاق صورت می‌گیرد. البته در بعضی دفاتر ارائه جواب آزمایش قبل از صدور حکم الزامی است در برخی دیگر هم ارائه آن به زمان ثبت طلاق موکول می‌شود.

طلاق توافقی و امکان پاک کردن طلاق از شناسنامه :

پس از ثبت طلاق، در صورت عدم نزدیکی با ارائه حکم دادگاه و طلاقنامه به اداره ثبت احوال مراجعه نموده و درخواست تعویض شناسنامه نمایند.

بدیهی است در صورت نزدیکی زوجین فقط با ثبت ازدواج بعدی شناسنامه تعویض خواهد شد.

نحوه طلاق توافقی ایرانیان خارج ازکشور :

متقاضیانی که در خارج از کشور ساکن هستند می‌توانند بدون سفر به ایران به وکیل دادگستری وکالت دهند تا بدون نیاز به حضور ایشان تمام مراحل طلاق توافقی بصورت کامل و قانونی به انجام برسد.

۱- زوجین، مرد و یا زنی که در خارج از کشور ساکن است باید به سفارت و یا کنسولگری ایران در آن کشور مراجعه نمایند و به یکی از اقوام، دوستان و یا آشنایان خود در ایران وکالت مدنی بدهند تا شخص مذکور بتواند بر اساس همین وکالتنامه به وکیل دادگستری مراجعه نماید و به وی وکالت دهد.

۲- متقاضیان می‌توانند با حضور در کنسولگری و یا سفارت خانه ایران در آن کشور مستقیماً به وکیل دادگستری وکالت دهند.

۳- چنانچه یکی از زوجین در خارج از کشور ساکن باشند و دیگری در ایران حضور داشته باشد، نفری که در خارج ساکن است می‌تواند به سفارتخانه و یا کنسولگری ایران در آن کشور مراجعه نماید و به طرفی که در ایران حضور دارد وکالت بدهد تا وی بتواند بر اساس همین وکالتنامه به وکیل دادگستری وکالت دهد.

نکات مهم برای تنظیم وکالتنامه طلاق توافقی ایرانیان خارج از کشور :

با توجه به رویه‌‌ای که در سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌های ایران در کشورهای خارجی مرسوم است، مراجعانی که تصمیم به تنظیم وکالت مدنی دارند و متن خاصی برای وکالتنامه خود در اختیار ندارند، اینگونه ارشاد می‌نمایند که مطابق با متن موجود در «سامانه تاک» متن وکالتنامه خود را تنظیم نمایند.

متن مذکور دارای اشکالات و نواقصی است که معمولاً منجر به عدم پذیرش آن توسط دادگاه‌های خانواده می‌شود و به همین دلیل به شما توصیه می‌نماییم برای تنظیم چنین وکالتنامه‌هایی حتماً از وکلای با تجربه در این خصوص مشاوره بگیرید.

امّا چند مورد مهم که باید حتماً در وکالتنامه مذکور وجود داشته باشد را شرح می‌دهیم :

• اختیار نمودن وکیل دادگستری به منظور انجام موضوع وکالت

• اختیار مراجعه به مشاوره و داوری و حضور در جلسات مشاوره و داو چنانچه زوجه تصمیم به بذل تمام و یا بخشی از حقوق مالی خود شامل نفقه، اجرت المثل و مهریه خود داشته باشد، باید اختیار بذل تمام، عن و یا معادل و یا بخشی از مهریه و نفقه و اجرت المثل خود را در وکالتنامه به وکیل بدهد.

• اگر تمایل به بذل بخشی از مهریه خود را دارد باید دقیقاً ذکر نماید که چه مقدار از مهریه را در قبال طلاق بذل می‌نماید.

• چنانچه زوجین دارای فرزند و یا فرزندان مشترک صغیر هستند باید در وکالتنامه نسبت به تعیین تکلیف در خصوص حضانت، نگهداری، ملاقات و نفقه فرزند مشترک نیز اختیارات لازم به وکیل اعطاء شود.

• اختیار اعتراض به رای، تجدید نظرخواهی و فرجام خواهی و اسقاط حق تجدید نظرخواهی و فرجام خواهی از رای.

• چنانچه زوج نسبت به اعطای وکالت اقدام می‌نماید باید حتماً در وکالتنامه اختیار قبول بذل عین مهریه، بیشتر یا کمتر و یا معادل مهریه و قبول بذل سایر حقوق مالی زوجه وجود داشته باشد.

• چنانچه زوجین تمایل داشته باشند که وکلای دادگستری بجای ایشان در دفتر طلاق حاضر شوند و اقدام به اجرا صیغه طلاق و ثبت آن در دفتر طلاق نمایند باید حتماً اختیار این موضوعات را در وکالتنامه به وکیل اعطاء نمایند.

نکته : مراحل طلاق توافقی در صورت اختیار وکیل نیازی به حضور طرفی که وکیل دارد نمی باشد.

نکته: تا قبل از صدور رأی (گواهی عدم امکان سازش) هر کدام از زوجین حتی اگر توافق نامه، وکالتنامه یا دادخواست را امضاء کرده باشند، در صورت پشیمانی رأی طلاق توافقی صادر نمی شود.